Το 1917 ιδρύθηκε στα Τρίκαλα η Αστική Σχολή, που ήταν παράρτημα της τότε Ελληνικής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, που έδρευε στην Αθήνα. Ήταν η σχολή αυτή περισσότερο γνωστή ως Ανώτερο Παρθεναγωγείο. Είχε τρεις μονάχα τάξεις και στεγάζονταν σ’ ένα κτίριο στην αριστερή όχθη του Ληθαίου. Εκείνη την εποχή οι κοπέλες της πόλης μας φοιτούσαν μόνο στο δημοτικό σχολείο και πολύ λίγες στο Σχολαρχείο. Τα πρώτα δε Τρικαλινά κορίτσια άρχισαν να φοιτούν στα τότε μικτά γυμνάσια από το 1915.
Στην Αστική Σχολή φοιτούσαν απόφοιτες του Σχολαρχείου και διδάσκονταν σ’ αυτή τα ανάλογα μαθήματα των κατωτέρων τάξεων του γυμνασίου, επί πλέον δε και το απαραίτητο γι’ αυτές μάθημα της οικοκυρικής. Ιδιαίτερη όμως προσοχή δίνονταν στο ήθος των μαθητριών, που έπρεπε να είναι άμεμπτο.
Η σχολή λειτούργησε ως το 1931, οπότε και σταμάτησε, γιατί είχε μειωθεί αισθητά ο αριθμός των μαθητριών της, που εκείνη τη χρονιά δεν έφθαναν ούτε τις 50. Και αυτό γιατί τα περισσότερα κορίτσια είχαν αρχίσει να προτιμούν το γυμνάσιο.
Σ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας —14 χρόνια— φοίτησαν σ’ αυτή συνολικά 938 μαθήτριες με μέση αναλογία 60—80 μαθήτριες ανά έτος. Τα δίδακτρα της σχολής ήταν από το 1917 έως 1926 δρχ. 66 ετησίως, το 1926 έως 1928 δρχ. 198 και διά τα υπόλοιπα έτη δρχ. 252 ετησίως.
Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα η μέση και ανωτέρα παιδεία ανήκε στους άρρενες. Τα κορίτσια φοιτούσαν μόνον στο δημοτικό σχολείο και ελάχιστα στο Σχολαρχείο, η φοίτηση δε στο Γυμνάσιο ήταν άγνωστη. Στα Τρίκαλα άρχισαν να φοιτούν στο Γυμνάσιο περί τα 1915.
Τα ήθη της εποχής εκείνης ήταν αυστηρά, οι γονείς αρκούνταν με την μόρφωση του Σχολαρχείου για τα κορίτσια, και με αυτή του Γυμνασίου για τα αγόρια.
ΕΡΕΥΝΑ – ΚΕΙΜΕΝΑ: Σ.Α. ΜΠΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ
Την περιορισμένη αυτή παιδεία των κοριτσιών προσπάθησε να εξυψώσει η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Αθηνών με την ίδρυση παραρτημάτων σε διάφορες πόλεις της χώρας μεταξύ των οποίων και τα Τρίκαλα. Οι σχολές αυτές ονομάζονταν «Αστικαί σχολαί Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας» η οποία ήταν γνωστή περισσότερο ως Ανώτερο Παρθεναγωγείο με τρεις τάξεις.
Ποια ήταν όμως η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία; Η απελευθερωθείσα μετά την επανάσταση του 1821 πατρίδα μας ήταν βαριά τραυματισμένη από τον παρατεταμένο αγώνα. Ο πρώτος Κυβερνήτης I. Καποδίστριας αμέσως ενδιαφέρθηκε για την παιδεία, όμως έλειπαν τα οικονομικά μέσα και το διδακτικό προσωπικό. Για να δώσει λύση στη δημοτική εκπαίδευση ανέθεσε αυτήν στη φροντίδα των Δήμων γι’ αυτό και ονομάστηκε δημοτική.
Οι Δήμοι όμως δεν ανταποκρίθηκαν στην εντολή αυτή του Κυβερνήτη, και άλλα από αυτά τα δημοτικά σχολεία δεν λειτούργησαν, άλλα λειτούργησαν πλημμελώς, γι’ αυτό αργότερα ανέλαβε αυτή το Κράτος, το οποίο από τα πρώτα έτη ίδρυσε λίγα Σχολαρχεία και ελάχιστα Γυμνάσια.
Την κρατική οικονομική αδυναμία ήρθαν να θεραπεύσουν οι ομογενείς από το εξωτερικό. Οι δωρεές ιδίως για την παιδεία διαδέχονταν η μία την άλλη και έτσι το 1837 άρχισε να λειτουργεί το Πανεπιστήμιο. Τo 1836 μία ομάδα φιλοπρόοδων Αθηναίων συνέστησε την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία με σκοπό τη μόρφωση των κοριτσιών σε ειδική σχολή, κύριος σκοπός της οποίας ήταν η κατάρτιση άξιων διδασκαλισσών για τις ανάγκες της πατρίδας με ελληνοχριστιανική μόρφωση.
Οι πρώτοι δωρητές της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ήταν Ηπειρώτες με προτροπή του μεγάλου διδασκάλου του Γένους Γ. Γενναδίου και του Προέδρου του Αρείου Πάγου Χρ. Κλωνάρη αμφοτέρων Ηπειρωτών. Έτσι άρχισε να λειτουργεί η σχολή, αλλά κατάλληλο κτίριο δεν υπήρχε τότε στην Αθήνα, και αποφασίζεται η ανέγερση σύγχρονης ιδιόκτητης σχολής το 1847, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λ. Καυταντζόγλου. Τα διαθέσιμα χρήματα εξαντλήθηκαν και το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση διότι κινδύνευε η λειτουργία της σχολής.
Στην κρίσιμη αυτήν εποχή της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας παρουσιάστηκε ως από μηχανής Θεός ο Απόστολος Αρσάκης ο οποίος δήλωσε ότι αναλαμβάνει την αποπεράτωση του ανεγειρομένου μεγάρου της σχολής και την εν συνεχεία βοήθεια προς λειτουργία του.
Ποιος ήταν ο Αρσάκης όμως; Ο Απ. Αρσάκης γεννήθηκε το 1792 στο χωριουδάκι Χαταχόβα της Β. Ηπείρου, οκταετής ακλουθεί τον πατέρα του στην Βλαχία (Ρουμανία) από όπου στέλνεται υπό των εκεί εγκατεστημένων πλουσίων θείων του στη Βιέννη για τις γυμνασιακές του σπουδές στην εκεί ελληνική σχολή όπου μαθητεύει υπό τον Μεγάλο διδάσκαλο του Γένους Νεόφυτο Δούκα ο οποίος τον μορφώνει με Χριστό και Ελλάδα. Μετά εγγράφεται στην Ιατρική σχολή του περίφημου Πανεπιστημίου της Σαξονίας όπου μετά την φοίτηση του αναγορεύεται διδάκτωρ της Ιατρικής σε ηλικία 21 ετών.
Το 1814 εγκαθίσταται στο Βουκουρέστι όπου ασκεί με επιτυχία την Ιατρική και σε ηλικία 30 ετών εκλέγεται βουλευτής, υπουργός των Εξωτερικών και πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών.
Το έργο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ήταν γνωστό στον Αρσάκη & όπως τα πληροφορήθηκε από τον πρόεδρο της Δ.Σ. της Αλεξάνδρο Μαυροκορδάτο δηλώνει ότι είναι πρόθυμος να αποπερατώσει με δικές του δαπάνες τη σχολή, αλλά και να επιστρέψει στην εταιρεία όσα μέχρι τότε δαπάνησε για την αγορά του οικοπέδου και του ημιανεγερθέντος κτιρίου, με την συμφωνία να αφιερώσει μεν αυτό στην εταιρεία να φέρει όμως το όνομά του.
Την προσφορά του αυτή δέχτηκε αμέσως το Δ.Σ. και μάλιστα ανέφερε αυτό στην Βασίλισσα Αμαλία ως προστάτιδα της εταιρείας και ζήτησε να τιμηθεί ο μεγάλος ευεργέτης, ο οποίος και τιμήθηκε με τον Σταυρό των Ανωτέρων Ταξιαρχών, ονόμασε δε την σχολή «Αρσάκειο».
Επίσης μεγάλοι δωρητές της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας υπήρξαν και οι Μετσοβίτες Μιχαήλ και η σύζυγός του Ελένη Τοσίτσα καθώς και πλήθος μικρών δωρητών, 150 περίπου πατριωτών του εξωτερικού που συνέδραμαν στο έργο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.
Στη σχολή η οποία βρίσκονταν στην αριστερή όχθη του ποταμού φοιτούσαν απόφοιτοι του Σχολαρχείου επί τρία έτη και διδάσκονταν τα ανάλογα μαθήματα των κατωτέρων τάξεων του Γυμνασίου καθώς και μάθημα οικοκυρικών ωδικής κλπ.
Το διδακτικό προσωπικό της Αστικής απαρτίζονταν από την Δ)τρια, μία βοηθό καθώς και καθηγητές του Γυμνασίου (Θρησκευτικών, Μαθηματικών, Φυσικής κλπ.).
Πρώτη διευθύντρια της σχολής υπήρξε η Σταυρούλα Λουκάκου η οποία παρέμεινε μέχρι το 1921. Για τα έτη 1921—1925 φέρεται διευθύντρια η Θεοδώρα Κανά και από το έτος 1925—1931 η εκπαιδευτικός Ζωή Τζαμαρέλλα.
Η σχολή διακρίνονταν για την παρακολούθηση των μαθητριών υπό των διευθυντριών, τόσο ως προς τα γράμματα όσο και ως προς το ήθος, και είχαν όλες βαθμό λίαν καλώς και διαγωγή κοσμικότατη.
Η λειτουργία της Αστικής σχολής στα Τρίκαλα τα μέγιστα ωφέλησε την πόλη διότι απέδωσε στην κοινωνία χίλιες περίπου αποφοίτους με μόρφωση και ήθος.
Η διακοπή της λειτουργίας της σχολής το 1931 κυρίως οφείλεται στη μείωση του αριθμού των μαθητριών
Αξίζει να σημειωθεί ότι Αστικές σχολές ιδρύθηκαν και στην Κέρκυρα το 1886 διατηρηθείσα μέχρι το 1937, στη Λάρισα 1902—1937, στην Τρίπολη, Λαμία κατά το 1914 λειτούργησαν μέχρι το 1923, 1924 1925.
