Δήμος Τρικκαίων

Ο Ληθαίος ποταμός είναι το στολίδι των Τρικάλων. Πρόκειται για τον μοναδικό τέτοιας έκτασης και μήκους ποταμό που διέρχεται από το κέντρο ελληνικής πόλης. Οπως αναφέρει ο Στράβων: «Έτερος δ’ εστί Ληθαίος ποταμός ο περί Τρίκκην εφ’ω ο Ασκληπιός γεννηθήναι λέγεται» (Στράβων, ΧΙV 647).

Ο ποταμός καθαρίστηκε το 2015 σε όλο το μήκος της κοίτης του, που διέρχεται από τον πολεοδομικό ιστό των Τρικάλων. Ετσι, είναι πλέον προσβάσιμος σε όλους τους κατοίκους και τους επισκέπτες και ο Δήμος Τρικκαίων ολοκληρώνει ένα σχέδιο ανάδειξης και προσβασιμότητας, με στόχο την ενοποίηση του ποταμού με τον πολίτη. Ο Ληθαίος την πόλη, η οποία οφείλει ένα μεγάλο μέρος του φυσικού κάλλους της στο γραφικό αυτό ποταμό. Ομως, το 1907, αυτή η στενή σχέση πόλης – ποταμού ήταν μοιραία. Λόγω πλημμύρας, που προκάλεσε η καταιγίδα μετά από παρατεταμένη ανομβρία, πάνω από 150 τρικαλινοί πνίγηκαν, περίπου 1.200 σπίτια καταστράφηκαν και περίπου 6.000 τρικαλινοι έμειναν άστεγοι, στην πιο καταστροφική – καταγεγραμμένη – πλημμύρα (στοιχεία εδώ και εδώ).

Στενά δεμένα με το υγρό στοιχείο από τηναρχαιότητα τα Τρίκαλα χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη του ποταμού αυτού, που αποτελεί το κυριότερο αξιοθέατό τους. Δεδομένου ότι χωρίζει την πόλη στα δύο, οι όχθες του συνδέονται με δεκατρείς γέφυρες, μισές από τις οποίες χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από πεζούς.

Ο Γάλλος περιηγητής Leon Heuzey που επισκέφτηκε τη Θεσσαλία το 1858 έγραφε: «Μπαίνοντας στα Τρίκαλα ο ποταμός με τα πολλά γεφύρια και περάσματα, κάτω από τεράστια πλατάνια, με το φλογερό ήλιο να πλανιέται πάνω από τούτη τη δροσιά, γίνεται όλο και πιο γραφικός.»

Τα γεφύρια μνημονεύει και ο Νικόλαος Σχινάς 30 χρόνια αργότερα λέγοντας:

Υπάρχουν έξι λίθινες γέφυρες που συντελούν στην επικοινωνία των κατοίκων των δυο οχθών μαζί με άλλα ξύλινα που τοποθετούν προσωρινά και παρασύρονται τον χειμώνα.

Οι όχθες του παλιά ήταν γεμάτες πλατάνια και λεύκες. Υπήρχαν εξοχικά καφενεία, που για καρέκλες είχαν ντιβάνια. Εκεί καθόταν οι Τούρκοι και κάπνιζαν τον ναργιλέ τους, απολαμβάνοντας τη δροσιά.

Τα Τρίκαλα ανέκαθεν ήταν ένας τόπος προνομιακός με πολλές πηγές, βρύσες και αργότερα αρτεσιανά. Ονομαστές ήταν οι βρύσες κατά μήκος της κοίτης, από όπου οι κάτοικοι προμηθεύονταν καθαρό και δροσερό νερό. Εδώ έπλεναν και τα ρούχα τους.

Στο βιβλίο της Έφης Γουγουλάκη «Περίπατοι στα Τρίκαλα του χθες και του σήμερα», μέσα από τις παιδικές αναμνήσεις της συγγραφέως, εντυπωσιάζουν κάποιες χαρακτηριστικές εικόνες από την προπολεμική ζωή στο κέντρο της πόλης:

…οι γυναίκες στις όχθες του ποταμού συνέχιζαν να πλένουν τα χρωματιστά μάλλινα στρωσίδια με τη βοήθεια του ξύλινου κόπανου. Γκαπ – γκουπ, οι χτύποι τους ρυθμικοί αντηχούσαν ως μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας. Έπειτα έπεφτε ο ήλιος και όλα γαλήνευαν. Διπλωμένες οι γυναίκες στα δυο, κάτω από το βάρος του ασήκωτου φορτίου από τα βρεγμένα μάλλινα στη ράχη τους γύριζαν αργοπερπατώντας στα σπίτια τους….

Παλιότερα, το νερό του ποταμού χρησιμοποιούνταν και για ύδρευση, ενώ σε κάποια σημεία του πραγματοποιούνταν αμμοληψίες. Ο Ληθαίος είχε πλούσια ποτάμια πανίδα με τις περισσότερες ίσως μπριάνες από τα άλλα ποτάμια, καθώς επίσης λαυράκια, κεφαλόπουλα, γλήνους, βίδρες, ακόμη και χέλια, καβούρια και καραβίδες. Σήμερα, αμμοληψίες γίνονται μόνο στον Πηνειό, ενώ το νερό του Ληθαίου χρησιμοποιείται αποκλειστικά για άρδευση.

• Αλλα στοιχεία εδώ
• Αναλυτικά θέματα για τη διαμόρφωση του ποταμού με ιστορικά στοιχεία εδώ
• Πλούσιο φωτογραφικό υλικό εδώ

Η Κεντρική Γέφυρα, ενώνει την κεντρική πλατεία με τον πεζόδρομο της Ασκληπιού, κατασκευασμένη το 1888 από Γάλλους μηχανικούς. Χαρακτηριστικό και το άγαλμα του Ασκληπιού πάνω στην ομώνυμη γέφυρα του Ληθαίου. Αναλυτικά εδώ