Σε μεγάλη Αθηναϊκή εφημερίδα, είχε γίνει προ αρκετών ετών αναφορά στον «πόλεμο του γάλακτος» -όπως είχε ονομαστεί- που ξέσπασε στην χώρα μας, με αφορμή τη μείωση στην τιμή του παστεριωμένου, από τις μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες, στις οποίες περιλαμβάνονταν και η Τρικαλινή «ΤΥΡΑΣ».
Όμως ένα δημοσίευμα των «Τρικαλινών Νέων» της 6ης Μαρτίου 1964 μας πείθει ότι ο «πόλεμος» αυτός -με άλλη μορφή και μέσα σε διαφορετικές διαστάσεις- είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα. Και στην πόλη και την περιοχή μας. Όταν με απόφαση του υπουργείου Γεωργίας, καθίστατο υποχρεωτική και αποκλειστική η κατανάλωση μόνο του παστεριωμένου γάλακτος, που άρχισε να παράγεται από το εργοστάσιο γάλακτος, ενώ απαγορεύονταν η πώληση γάλακτος υπό των ιδιωτών γαλακτοπαραγωγών. Ένα μέτρο που αντιμετώπισε τις έντονες αντιδράσεις, στο πρώτο στάδιο της εφαρμογής του τουλάχιστον. Και πάντως οδήγησε στην βαθμιαία και οριστική πια εξαφάνιση ενός συμπαθούς προσώπου της παλιάς εποχής, του γαλατά. Όμως ας αρχίσουμε το σημερινό μας θέμα, παραθέτοντας, μερικά αποσπάσματα της σχετικής ειδησεογραφίας των «Τρικαλινών Νέων» το 1964.
Το εργοστάσιο γάλακτος Τρικάλων, θετικές και αρνητικές συνέπειες
Με τον εντυπωσιακό πρωτοσέλιδο τίτλο: «Αι συνέπειαι της απαγορεύσεως πωλήσεως γάλακτος υπό ιδιωτών. Λύονται αυτοδικαίως όλαι οι συμβάσεις με γαλακτοπώλας. Η υγιεινή και η γενικοτέρα άποψις», η εφημερίδα δημοσιεύει και τα εξής:
Ως γνωστόν δι’ αποφάσεως του αρμοδίου υπουργείου από της προσεχούς Δευτέρας 9ης Μαρτίου – απαγορεύεται η διάθεσις νωπού γάλακτος εις το καταναλωτικόν κοινόν του Δήμου Τρικκαίων του οποίου αι ανάγκαι εις γάλα θα ικανοποιούνται διά της διαθέσεως παστεριωμένου γάλακτος. Οι παραβάται θα τιμωρούνται διά ποινής φυλακίσεως ενός μηνός μέχρι δύο ετών. Επί της ως άνω αποφάσεως και επειδή αυτή ενδιαφέρει αμεσότατα τους γεωργοκτηνοτρόφους της περιφερείας μας, αι οποία παραδίδουν νωπό γάλα εις γαλακτοπωλεία, συντάκτης μας διά την ενημέρωση τούτων, συγκέντρωσεν από αρμόδια πηγή τα κατωτέρω στοιχεία. Η απόφαση από Δευτέρας θα εφαρμοσθή οπωσδήποτε. Άμα τη εφαρμογή της αποφάσεως αυτής λύονται αυτοδικαίως αι συμβάσεις με γαλακτοπώλας, προς τους οποίους δεν δύνανται πλέον να διαθέτουν το γάλα την παραγομένη υπό των ζώων των ποσότητα γάλακτος δύναται να την διαθέτουν εις το ενταύθα εργοστάσιον γάλακτος το ενταύθα θεσσαλικό γαλακτοκομείο, ή τυρεμπόρους. Η απαγορευτική αυτή διάταξη κατά την γνώμη των αρμοδίων θα αποτελέσει την βάσιν της ορθής οργανώσεως της εμπορίας του νωπού γάλακτος αφ’ ενός και αφ’ ετέρου η οργάνωση αυτή θα οδηγηθεί εις την βελτίωση της κτηνοτροφίας και την σωστή μαζοποίησιν αυτής, ώστε -να εξελιχθεί- συν τω χρόνω εις μορφή επιχειρηματικήν και ο αγρότης και ιδία των απομακρυσμένων χωρίων να εξασφαλίσει ένα σταθερό εισόδημα, εκ της πωλήσεως, του γάλακτος.
Αυτά και άλλα σημειώνονται στο δημοσίευμα των «Τρικαλινών Νέων» της 6/3/1964 που ταυτίζονται με την είσοδο του παστεριωμένου γάλακτος στην ζωή μας. Ήταν η εποχή που ένας στόχος των αγελαδοτρόφων του νομού μας και της Δυτικής Θεσσαλίας γενικότερα, να στήσουν μία βιομηχανία που θα εξασφάλιζε την απορρόφηση της μεγάλης και αδιάθετης τότε γαλακτοπαραγωγής, είχε επιτευχθεί. Αφού έπειτα από πολύχρονες προσπάθειες, συζητήσεις και αναδράσεις, η λειτουργία του εργοστασίου γάλακτος Δυτ. Θεσσαλίας, με έδρα τα Τρίκαλα, ήταν πραγματικότητα.
Είχαν προηγηθεί συσκέψεις επί συσκέψεων, και επίπονες προσπάθειες για να πεισθούν οι γαλακτοπαραγωγοί και ιδιαίτερα οι αγελαδοτρόφοι να παραδίδουν το γάλα της παραγωγής τους αποκλειστικά και μόνο στο εργοστάσιο γάλακτος, που θα τους εξασφάλιζε καλύτερη τιμή στο προϊόν και την απορρόφηση όλης της παραγωγής. Δύο από τους πρωταγωνιστές της προσπάθειας να στηθεί το εργοστάσιο γάλακτος Τρικάλων ήταν ο αγροτιστής Αθαν. Μπουλογεώργος και ο άλλοτε πρόεδρος της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών Τρικάλων κ. Στέργιος Πρεβέντας. Χωρίς να υποτιμηθεί και η προσφορά πολλών αγροτιστών της δεκαετίας του ‘60.
Και αντιδράσεις
Το εργοστάσιο γάλακτος Τρικάλων, συνάντησε πολλά προβλήματα, στην αρχή της λειτουργίας του. Ένα δε απ’ τα σπουδαιότερα ήταν η μακρά συνήθεια του κόσμου να πίνει τότε φρέσκο γάλα, που παρέδιδαν στα σπίτια οι παραδοσιακοί γαλατάδες, και εκτός από τη συνήθεια, υπήρχε και μια έντονη δυσπιστία ως προς την υγιεινότητα του παστεριωμένου 
γάλακτος και ο φόβος μη τυχόν και προκαλεί αρρώστιες. Μάλιστα υπήρξαν δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο, με τα οποία γιατροί -και ιδιαίτερα παιδίατροι- συνιστούσαν στους γονείς, να βράζουν για καλό ή κακό το παστεριωμένο γάλα πριν το δώσουν στα παιδιά τους.
Οι αντιδράσεις, όμως, δεν προέρχονταν μόνο από το καταναλωτικό κοινό, αλλά κι από τους αγελαδοτρόφους της περιοχής, που μετά την απαγόρευση διάθεσης νωπού γάλακτος εκτός του εργοστασίου ήταν υποχρεωμένοι να το παραδίδουν μόνο εκεί, ενώ η τιμή που εισέπρατταν ανέρχονταν σε 2,20 δρχ. το κιλό και το κόστος παραγωγής το υπολόγιζαν σε 2,30 έως 3 δρχ. το κιλό. Η αντίδρασή τους όμως αυτή κάμφθηκε σιγά – σιγά.
Πάντως αργά αλλά σταθερά η κατανάλωση του παστεριωμένου επιβλήθηκε και τελικά εξαφανίστηκαν απ’ την Τρικαλινή ζωή οι παραδοσιακοί γαλατάδες αφού για ένα αρκετό χρονικό διάστημα πέρασαν στην «παρανομία» μοιράζοντας κρυφά γάλα στα σπίτια και τα γαλακτοπωλεία, παρά την αυστηρή σχετική απαγόρευση.
Η εξαφάνιση του γαλατά
Όμως ο γαλατάς, παρέμεινε η πιο συμπαθητική φιγούρα, από μία σειρά βιοπαλαιστών παραγωγών ή μη, της εποχής εκείνης. Καθώς με το «γκιούμι» γεμάτο φρέσκο αρμεγμένο γάλα (πρόβειο ή αγελαδινό) αλώνιζε πρωί – πρωί όλη την πόλη των Τρικάλων, αφήνοντας έξω από σπίτια, στην πόρτα, το παράθυρο ή το χαμηλό μπαλκόνι μέσα σε κατσαρόλες ή μπουκάλια, την ανάλογη ποσότητα γάλακτος, ώστε να την βρουν οι Τρικαλινοί μόλις ξυπνήσουν. Οι γαλατάδες, ήταν εκείνοι που «μπερδεύονταν» στα πόδια των δημοσιογράφων και τυπογράφων, που εκείνον τον καιρό σχολούσαν την δουλειά τους με τα χαράματα.
Και έτσι στην πεζοπορία τους προς το σπίτι, γνώριζαν σχεδόν απέξω, ποιοι Τρικαλινοί έπαιρναν και πόσο γάλα κάθε πρωί!
Ενώ όμως ο συμπαθής γαλατάς της παλιάς εποχής, εξαφανίστηκε πιά και αποτελεί φιγούρα του παρελθόντος, οι γαλακτοβιομηχανίες οργανωμένες και σύγχρονες σήμερα συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία και στην πόλη μας. Γιατί εκτός από το εργοστάσιο γάλακτος Δυτικής Θεσσαλίας, που λειτουργεί με ευθύνη της Ένωσης Συνεταιρισμών Τρικάλων, από ετών λειτουργεί στην πόλη μας και η ιδιωτική βιομηχανία γάλακτος «ΤΥΡΑΣ» των Αδελφών Σαράντη, με ανοδική πορεία και δραστηριότητα και εκτός Τρικάλων. Το παστεριωμένο γάλα έχει πιά επιβληθεί, ο γαλατάς εξαφανίστηκε και η γαλακτοπαραγωγή είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο της τοπικής μας παραγωγής.
Ίσως -για λόγους ιστορικούς- θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην αρχή της λειτουργίας του, το εργοστάσιο γάλακτος Τρικάλων κυκλοφορούσε το παστεριωμένο γάλα σε γυάλινες φιάλες, που η επιστροφή τους, αποτελούσε ένα μικρό καθημερινό πονοκέφαλο για καταναλωτές και πρατηριούχους πωλητές. Όμως αργότερα καθιερώθηκε η χάρτινη συσκευασία, που έχει επικρατήσει και γενικευθεί στην διάθεση όλων των προϊόντων σε υγρή μορφή (γάλα, αναψυκτικά κλπ.).
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
