Τα παλιότερα χρόνια, μικροί και μεγάλοι τηρούσαν το έθιμο της έναρξης της… παγωτοφαγίας.
Που είχε σαν εναρκτήρια ημερομηνία την γιορτή τον Ευαγγελισμού καθώς μετά την παρέλαση για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου, όλοι ξεχύνονταν προς τους υπαίθριους παγωτατζήδες και τα ζαχαροπλαστεία, για να καλοσκαιρίσουν τα παγωτά της νέας χρονιάς.
Οι υπαίθριοι παγωτατζήδες, δοκίμαζαν μια άλλη οδυνηρή απαγόρευση. Αυτή της πολιτείας, που πήρε απόφαση να απαγορευθεί η πώληση παγωτού σε χωνάκι. Η σχετική είδηση στα «Τρικαλινά Νέα» της 29ης Μαρτίου 1964, φέρει στη μνήμη των παλιότερων Τρικαλινών την φιγούρα των συμπαθητικών και πολυάριθμων βιοπαλαιστών, των υπαίθριων παγωτατζήδων, που με τα ειδικά κατασκευασμένα καροτσάκια τους, πωλούσαν παγωτό σε χωνάκι. Και αποτελούσαν μια τάξη επαγγελματιών του ποδαριού, που πλέον εξαφανίστηκε σήμερα.
60 βιοπαλαιστές κινδυνεύουν
Αλλά πριν ανοίξουμε το κεφάλαιο για τους συμπαθείς αυτούς βιοπαλαιστές, τους πλανόδιους παγωτατζήδες, ας καταχωρίσουμε την είδηση-σχόλιο της εφημερίδας που μας δίνει την αφορμή: Τριάντα και πλέον πωλητές παγωτών εις χωνάκια, πλήττονται εις την πόλιν μας και αι οικογένειαι αυτών καταδικάζονται εις τον εξ ασιτίας θάνατον. Η σχετική απαγόρευση πρέπει να είχε εκδοθεί νωρίτερα και πριν αυτοί προετοιμαστούν εις υλικά και άλλα εφόδια, δια την εαρινή και θερμή περίοδο. Δεδομένου δε ότι οι συμπολίται πωληταί παγωτών εις χωνάκια είναι ειδικοί εις την παρασκευήν που εξ αγνών υλικών και δεδομένου ότι επί τόσα έτη ουδέν κρούσμα δηλητηριάσεως εσημειώθη επιβάλλεται να δοθεί μια παράτασις. Δεν είναι λογικόν και δίκαιον αμέσως, να καταδικασθούν εις ανεργίαν οι τριάντα και πλέον πωληταί παγωτών εις χωνάκια, της πόλεως».
Αυτά αναφέρονται την 29η Μαρτίου 1964, ενώ την Τρίτην 31 Μαρτίου στην πρώτη πάλι σελίδα των «Τρικαλινών Νέων» δημοσιεύεται αναφορά του Συλλόγου πλανοδίων μικροπωλητών Τρικάλων προς τον υπουργόν Προνοίας και Υγιεινής για το ίδιο θέμα, από την οποίαν πληροφορούμαστε ότι πλανόδιοι παγωτατζήδες ανέρχονται σε 60 και πλέον σε ολόκληρο το νομό μας.
Μοναδικό σε γεύση παγωτό
Τελικά δόθηκε μια μικρή αναστολή στην απαγόρευση παραγωγής και πώλησης παγωτού σε χωνάκι από πλανόδιους παγωτατζήδες. Και οι σπουδαίοι αυτοί βιοπαλαιστές συνέχισαν για λίγο ακόμα να προσφέρουν στους Τρικαλινούς κι ιδιαίτερα στα παιδιά, το μοναδικό σε γεύση καλοκαιρινό δροσιστικό τους. Μέχρι που εξαφανίστηκαν τελείως.
Ποιος αλήθεια δεν θυμάται, τους παλιούς παγωτατζήδες που ξεκινούσαν το πρωί των καλοκαιρινών ημερών από τις αυλές των σχολείων, για να τριγυρίσουν μετά σ’ όλη την πόλη, κάνοντας ο καθένας τους στέκι εκεί που είχε φανατικούς οπαδούς του προϊόντος του. Συμπαθείς και τίμιοι βιοπαλαιστές οι αείμνηστοι πια Βασίλης Τόγελος, ο Γρηγοράκης, ο Γιωργάκης και άλλοι κυρίως ετεροδημότες από το γραφικό Γαρδίκι, που κάνοντας αυτή τη δουλειά, κατόρθωσαν να ζήσουν τίμια οι ίδιοι και οι οικογένειες τους, αλλά και να αποκαταστήσουν τα παιδιά τους, πολλά των οποίων είναι σήμερα επώνυμοι επιστήμονες της πόλης μας.
Η παρασκευή του παγωτού, από τους υπαίθριους παγωτατζήδες ήταν σωστή τέχνη. Και γίνονταν με πρωτόγονα μεν μέσα, αλλά με σχολαστική καθαριότητα και με αγνά υλικά που εξασφάλιζαν στους καταναλωτές και ωραία γεύση, αλλά και σιγουριά για την υγεία τους.
Οι υπαίθριοι παγωτατζήδες, με τα αυτοσχέδια καροτσάκια τους, τις γραφικές τους άσπρες στολές και τον σκούφο στο κεφάλι τους, αποτελούσαν επί δεκαετίες μια αγαπημένη μορφή του παλιού «καλού» καιρού. Και η επαγγελματική τους δραστηριότητα συνδέεται με πολλές νόστιμες ιστορίες, της μαθητικής ιδιαίτερα ζωής των σημερινών υπερηλίκων και μεσηλίκων συμπολιτών. Για το πως εξασφάλιζαν το παγωτό χωνάκι, κάθε μέρα κάνοντας μικροθελήματα, ή γυρίζοντας τη ρόδα για το πήξιμο του παγωτού ή αγοράζοντας ακόμα και βερεσέ, χάρη γνωριμίας ή και συγγενείας με τους παγωτατζήδες. Τέλος ήταν η εποχή που στο κέντρο της επαγγελματικής δράσης πολλών στα Τρίκαλα βρίσκονταν το παγοποιείο και ψυγείο του αείμνηστου Θεοδ. Κλιάφα και των επιγόνων του.
Και βέβαια η απαγόρευση της παρασκευής και διάθεσης του παγωτού σε χωνάκι από τους πλανόδιους παγωτατζήδες, είχε και την σκοπιμότητα της. Αφού συνέπεσε με την εμφάνιση της πρώτης μεγάλης βιομηχανίας τυποποιημένου παγωτού της «ΕΒΓΑ» που και οι ίδιοι οι πλανόδιοι προσπαθούσαν να… αντιποιηθούν με εκείνο το διαδεδομένο προσκλητήριο.
– ΕΒΓΑ χωνάκι παγωτό….
Στη συνέχεια οι λίγοι πλανόδιοι παγωτατζήδες που επέμειναν να δουλεύουν σε πείσμα της εξέλιξης και της απαγόρευσης, αναγκάστηκαν να πουλάνε έτοιμα συσκευασμένα παγωτά βιομηχανιών ή χύμα παγωτό σε χωνάκι, αλλά οργανωμένων πια τοπικών βιομηχανιών παγωτού, όπως του Τότσιου (που ήταν, πρωτοπόρος στο είδος), και άλλων.
Πάντως ο πλανόδιος παγωτατζής με το καροτσάκι και το δικό του παγωτό, είναι ένας από τους τόσους επαγγελματίες και βιοπαλαιστές της εποχής, που πέρασε, και μαζί της εξαφανίστηκαν κι αυτοί χτυπημένοι από τον εκσυγχρονισμό, την τυποποίηση και το οργανωμένο εμπόριο του είδους…
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
