Ο Τύπος, όταν κάθεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου, συγκεντρώνει πάντοτε το γενικό ενδιαφέρον. Δικάζονται οι εφημερίδες, οι δημοσιογράφοι —λέει ο κόσμος— και τρέχει να παρακολουθήσει την διαδικασία. Γιατί το επάγγελμα του δημοσιογράφου είναι ελκυστικό και ο απλοικώτερος των πολιτών βλέπει τον ακούραστο αυτόν εργάτη της πέννας σαν άνθρωπο με δύναμη όχι συνηθισμένη, σαν ένα ον, που πότε με το μαστίγιο στα χέρια και πότε με το σταυρό στηλιτεύει αυθαιρεσίες και δικαιώνει προσπάθειες, έτσι ώστε να βγαίνουν όλα στο φως, μπροστά στην αδέκαστη κρίσι της κοινωνίας.
Τετάρτη εξουσία— ονομάζουν τον Τύπο και είναι πραγματικά τέτοια, αφού σε τελευταία ανάλυση χαράσσει από κάτω τις κατευθυντήριες γραμμές της κοινωνικής ζωής στο σύνολό της, απ’ τις όποιες δεν πρέπει να παρεκκλίνουν οι τεταγμένοι της εξουσίας, αν δεν θέλουν να δεχθούν τα πυρά της κοινής γνώμης.
****
Απ’ την προχθεσινή δίκη στο μικτό ορκωτό Κακουργιοδικείο της πόλεώς μας παρήλασαν πολλοί βουλευτές, ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί της χωροφυλακής, δημοσιογράφοι και αγρότες. Πέρασαν δηλαδή μπροστά στη δικαιοσύνη σε μικρογραφία η νομοθετική λειτουργία, η εκτελεστική, ο Τύπος και ο απλοϊκός λαός. Η υπόθεση ήταν μικρή, αλλά το θέμα μεγάλο και δόθηκε η ευκαιρία ν’ ακουσθούν πολλά στη διάρκεια των δύο ήμερων που κράτησε η δίκη, πάρα πολλά και τέτοια, που δίνουν το μέτρο της ευαισθησίας του Ελληνικού λαού για ζητήματα, που ανάγονται στη σφαίρα κατακτημένων ελευθεριών.
Για να φανούμε όμως περισσότερο συγκεκριμένοι, η ουσία της υποθέσεως στράφηκε γύρω απ’ την πολιτική, το αιώνιο θέμα ιδιαίτερα του Έλληνα, που όταν οι άλλοι λαοί βρίσκονταν σε άγρια σχεδόν κατάσταση, αυτός βουλευότανε δημοκρατικότατα για τα κοινά, κι’ έχτιζε Παρθενώνες και δημιουργούσε Μαραθώνες και Σαλαμίνες, κι’ έγραφε σοφές σελίδες για το μυστήριο της ζωής, τα προβλήματα του ανθρώπου, το σύμπαν και την πορεία προς το μέλλον.
****
Πολλές τροπές έλαβε η προχθεσινή δίκη, ανάλογα με τις καταθέσεις των μαρτύρων, τις ερωτήσεις των δικαστών, τις απολογίες των κατηγορουμένων, τα επιχειρήματα της κατηγορούσης αρχής και τις αγορεύσεις των συνηγόρων, Ο μηνυτής αρνήθηκε τα όσα του αποδιδότανε στην κατηγορουμένη επιστολή και σε επικουρία οι μάρτυρες κατηγορίας υπήρξαν σ’ αυτό σαφείς και κατηγορηματικοί:
— Αδύνατον, κύριοι δικασταί, να έχει δίκαιο ο κατηγορούμενος. Γιατί ο μηνυτής είναι πράος, μειλίχιος και προπάντων λαμπρόν όργανον της δημοσίας τάξεως, που περιορίζεται αποκλειστικά στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του. Άλλωστε δεν μας ενδιαφέρουν τα πολιτικά φρονήματα των πολιτών αφού έχουμε δημοκρατία και τα νόμιμα κόμματα είναι ελεύθερα να δρουν —όταν φυσικά δεν παραβαίνουν την έννομο τάξι.
Έτσι δημιουργείται στο ακροατήριο η εντύπωση ότι οι κατηγορούμενοι κινήθηκαν κακόβουλα και εσκεμμένα για να πλήξουν το πρόσωπο, που εξ αιτίας της πολιτικής τους τοποθετήσεως, το βλέπουν σαν εχθρό.
Οι μάρτυρες όμως υπερασπίσεως υποστηρίζουν τα αντίθετα.
— Γιατί να κρυβόμαστε, κύριοι, πίσω απ’ το δάκτυλο μας; Τα πράγματα είναι φανερά. Οι οπαδοί μιας πολιτικής παρατάξεως διώκονται, κι’ αυτό το ξέρουν περισσότερο εκείνοι που τους παρακολουθούν, που καταγράφουν τις ύποπτες κινήσεις τους, που ξέρουν, αφού αυτή είναι η δουλειά τους, οτιδήποτε τους αφορά. Συμπέρασμα λοιπόν: Όλα όσα καταγγέλλονται στην επιστολή είναι αληθινά.
Σε ερώτηση μάλιστα του κ. προέδρου και του κ. Εισαγγελέως, ένας απ’ αυτούς, κάτοικος της υπαίθρου, προκαλεί με τις απαντήσεις του τη γενική θυμηδία.
— Δε μου λες, μάρτυς, αν υποτεθή…
— Δεν έχει αν, σου λέω…
— Βρε παιδί μου, έτσι δεν κάνουμε χωριό…
- Δεν το ξέρεις, δεν κάνουμε χωριό….
Και το δικαστήριο εγκαταλείπει την προσπάθεια να προχωρήσει στην εξέταση.
****
Έρχεται τώρα η σειρά της απολογίας. Έτσι μαθαίνει το ακροατήριο πολλά γύρω απ’ τη ζωή των Εφημερίδων. Πώς συγκεντρώνεται η ύλη, με ποια υπερένταση δουλεύουν οι δημοσιογράφοι. Τι γίνεται τις λίγες ώρες ώσπου ν’ αρχίσει το τύπωμα, όλα δηλαδή τα μυστικά γύρω απ’ τον πραγματικό οργασμό δουλειάς στα τυπογραφεία. Μαθαίνει ακόμη ότι ο κόσμος του Τύπου είναι μια κοινωνία ανθρώπων που φλέγονται δίπλα στο αντιμόνιο και με κίνδυνο άμεσο να κλονισθούν ανεπανόρθωτα τα νεύρα τους, από ένα μεγάλο ιδανικό: να γίνουν οι εφημερίδες το υψηλό και ακλόνητον βήμα, από όπου να ακούγεται η φωνή της αλήθειας δικαιοσύνης και της προόδου. Ωστόσο η αγόρευσις του κ. Εισαγγελέως υπήρξε κεραυνός για τον Τύπο. Δεν φανταζόμαστε, αλήθεια, ότι το τυπωμένο χαρτί είναι ικανό για τόσο τρομερά πράγματα…
— Να πλήξη, να εξοντώση να γκρεμίση τα πάντα, ώσπου να βρεθούμε όλοι μπροστά σε ερείπια..,
Πω —πω! τι σου είναι κι’ αυτοί οι δημοσιογράφοι, που κάνουν τους ευγενείς και τους προοδευτικούς για να γκρεμίσουν συθέμελα την κοινωνία…
****
Αλλά προχθές θαυμάσαμε και τη δικολαβική τέχνη. Με πόση μαεστρία αλήθεια, οι ιερείς της θέμιδος αλλάσσουν την ατμόσφαιρα της δίκης! Με ωραία σχήματα λόγου, χρωματίζοντας τη φωνή ανάλογα με τις περιστάσεις, με θεατρινισμούς που πολλές φορές ξεπερνούν τα όρια της ανοχής των δικαστών και ακροατών, μεταβάλλουν τα στοιχεία της κατηγορίας σε στοιχεία απαλλαγής για τους κατηγορουμένους.
Τέλος πάντων πόσα μυστικά έχει αυτή η επιστήμη των νόμων! που όταν τα γνωρίζουν οι δικηγόροι σου παρουσιάζουν το μαύρο άσπρο και το άσπρο μαύρο…
Αρχίζουν με τα «αν» και τελειώνουν με τα «αν»… ώσπου να πελαγώσουν και οι δικασταί και το ακροατήριο να διερωτηθή: αν και η αλήθεια είναι μία, πόσο μολαταύτα πολύπλοκη και μυστηριώδη την κάνουν οι «γνώσεις» των ανθρώπων…
W.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
