Η βιοτεχνία της φλοκάτης βελέντζας, αποτέλεσε για δεκαετίες στο παρελθόν, αλλά αποτελεί ακόμα και σήμερα, ένα από τα οικόσημα της Τρικαλινής παραγωγής. Καθώς τα προϊόντα της, καθιερώθηκαν ποιοτικά, κατέκτησαν την ελληνική αγορά και ταξίδεψαν σε ολόκληρο το κόσμο. Σε μια εποχή που η μάλλινη βελέντζα ήταν το σίγουρο μέσο ζεστασιάς κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η Τρικαλινή φλοκάτη ήταν περιζήτητη, δίνοντας δουλειά και οικονομική άνεση σε δεκάδες οικογένειες της πόλης μας και της περιοχής. Αυτό το μεγάλο και λαμπρό κομμάτι της τοπικής παραγωγής μάλλινων, μας θυμίζει μια είδηση που δημοσιεύτηκε στην 1η σελίδα των «Τρικαλινών Νέων» της 13ης Μαρτίου 1964. «Από προχθές -γράφει- στο επί της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου τουριστικό περίπτερο του Δήμου εκτίθενται τα προϊόντα του εργοστασίου μάλλινων προϊόντων του κ. Ζήση Παπαζήση. Εκτός από τα περίφημα υφαντά τον όλο θαυμάσιο διάκοσμο ομορφαίνει ένας αργαλειός και ένα τσικρίκι. Οι εισερχόμενοι θαυμάζουν όχι μόνο τα εκλεκτά μάλλινα, αλλά και την τέχνη με την οποία διακοσμήθηκε το τουριστικό μας περίπτερο».
Ένα κατασκεύασμα που δεν περπάτησε
Αν θελήσει όμως κανένας να δώσει προέκταση και συνέχεια στην είδηση αυτή, θα πρέπει πρώτα να αναφερθεί στο τουριστικό αυτό περίπτερο του Δήμου, που χτίστηκε με θαυμάσιες προοπτικές, αλλά τελικά δεν «περπάτησε» και σήμερα είναι σχεδόν εγκαταλειμμένο, μικρό πρόβλημα χρήσης για τη δημοτική μας αρχή. Το… οίκημα αυτό είναι ένα από τα έργα εξωραϊσμού του «Φρουρίου» και του περιβάλλοντα χώρου του, που πραγματοποιήθηκαν επί της δημαρχίας του αείμνηστου Δημάρχου Γιάννη Μάτη. Την εποχή που έγινε στο τέρμα της οδού Στρατηγού Σαράφη σήμερα, συνδέθηκε μια προσπάθεια προβολής των προϊόντων της ντόπιας παραγωγής. Και λειτούργησε μερικές φορές σαν εκθεσιακό κέντρο, καθώς βρίσκονταν τότε στην καρδιά της περιοχής του ετήσιου παζαριού της πόλης μας και ως εκ τούτου ήταν περιζήτητο, τουλάχιστον για τις μέρες της πανήγυρης. Όμως όταν το παζάρι πέρασε αποκλειστικά στην αντίπερα όχθη του Ληθαίου και απομακρύνθηκε προς την συνοικία Κλωτσοτήρα, το τουριστικό αυτό περίπτερο, μπήκε οριστικά στα αζήτητα παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες της δημοτικής αρχής να τονώσει την παρουσία και χρησιμότητά του.
Τελευταία φορά που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των Τρικαλινών, ήταν οι μέρες που διοργανώθηκε σ’ αυτό η έκθεση χειροτεχνημάτων των κρατουμένων στην Κλειστή Φυλακή Τρικάλων.
Η λαμπρή πορεία παραγωγής της Τρικαλινής φλοκάτης
Παράλληλα όμως με την τύχη του περιπτέρου αυτού, η πορεία της Τρικαλινής φλοκάτης, ήταν ιδιαίτερα λαμπρή και αποδοτική για την τοπική μας κοινωνία, που δοκιμάζει κι αυτή μια φθίνουσα καμπύλη. Καθώς με τους νέους τρόπους θέρμανσης -καλοριφέρ, ηλεκτροσυσσωρευτές- η βελέντζα και τα άλλα είδη της (μάλλινες κουβέρτες κ.α.) έπεσαν σε δεύτερη μοίρα. Και τα μάλλινα στρωσίδια, κιλίμια, πατάκια κλπ., αντικαταστάθηκαν από τάπητες και μοκέτες. Έτσι και η πτώση… μιας βασίλισσας όπως θεωρούνταν στο είδος της η Τρικαλινή φλοκάτη ήλθε σταθερά και αναπότρεπτα.
Πάει δηλαδή η εποχή που τα είδη της φλοκάτης ήταν ένα μεγάλο και πιο ενδιαφέρον τμήμα της εβδομαδιαίας αγοράς της πόλης μας, κάθε Δευτέρα, αλλά και της ετήσιας εμποροπανήγυρης των Τρικάλων, κάθε Σεπτέμβρη. Τότε που οι βελέντζες, τα κιλίμια, τα πατάκια και άλλα δημιουργήματα της υφαντικής μάλλινων, αποτελούσαν καίριο κομμάτι της προίκας των μελλόνυμφων κοριτσιών.
Και οι βαρύτερες φλοκάτες, ζύγιζαν και την νοικοκυροσύνη, αλλά και οικονομική ενίσχυση της νύφης.
Οι βιοτεχνίες
Επί δεκαετίες ολόκληρες οι βιοτεχνίες φλοκάτης και μάλλινων ειδών, ανθούσαν στα Τρίκαλα (κι ιδιαίτερα στην συνοικία της Αγίας Μονής). Όπως και σε γνωστά κοντινά χωριά της περιοχής, με υδροτριβές, όπως το Γοργογύρι, το Πρίνος, το Ξυλοπάροικο, η Φιλύρα κλπ. Ονόματα όπως αυτά των Ζήσ. Παπαζήση, Αδελφών Καραμίχου, Βασιλ. Ταμανάκια, Γεωργ. Γκάγκα, Δημ. Ντότα, Αδελφών Παπαζαϊτη, Δ. Ντόβα, Μιχ. Τσαγγούρη, Πανούση, Δανάτσα, Παράσχη κ.λπ. είχαν καθιερωθεί στο χώρο. Και η παραγωγή και κυκλοφορία της φλοκάτης, αποτελούσε έναν από τους καλύτερους πρεσβευτές του Τρικαλινού ονόματος. Αναφέροντας ταυτόχρονα, υψηλά εισοδήματα στις επώνυμες οικογένειες, που απασχολούνταν με την παραγωγή του είδους, δημιουργώντας ισχυρές, βιομηχανίες με εξαγωγές στο εξωτερικό.
Ξεκίνησαν χειροποίητες με τη ρόκα το αδράχτι, τον αργαλειό για να εξελιχθούν σε ολόκληρα εργοστάσια.
Οι εκθέσεις των ειδών φλοκάτης, στις επώνυμες βιοτεχνίες, αποτελούσαν και αποτελούν μια απόλαυση για τα μάτια των επισκεπτών τους. Ενώ το άπλωμα των πολύχρωμων δημιουργημάτων τους στα ειδικά υπόστεγα μια Τρικαλινή γραφικότητα.
Όσον αφορά δε τον συγκεκριμένο βιοτέχνη φλοκάτης που αναφέρεται και η είδηση, τον Ζήση Παπαζήση, δεν βρίσκεται πλέον στην ζωή.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
