Λίγη ιστορία
Η γέφυρα είναι μία αρχιτεκτονική κατασκευή με την οποία επιτυγχάνεται η ζεύξη δύο ή περισσοτέρων σημείων πάνω από ένα εμπόδιο (φυσικό ή τεχνητό). Η προσφορά της είναι σημαντική γιατί εξυπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες του ανθρώπου, όπως επικοινωνία, διασκέδαση, ταξίδια, περίθαλψη κ.τ.λ. Εξασφαλίζει επίσης την γρήγορη και ασφαλή μεταφορά προϊόντων από τη μια περιοχή στην άλλη συμβάλλοντας θετικά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Οι γέφυρες διακρίνονται στους εξής τύπους:
Αναλόγως της χρήσεως, σε οδικές, σιδηροδρομικές, πεζογέφυρες και πεζών και ποδηλάτων, υδατογέφυρες κ.λπ.. Εκ του υλικού κατασκευής, σε ξύλινες (οι αρχαιότερες), λίθινες (αψιδωτές ή τοξωτές), σχοινένιες, μεταλλικές, τσιμεντένιες ή και μικτές. Από τον τρόπο στήριξης, που είναι και η σημαντικότερη κατάταξή των, σε κινητές και σε σταθερές ή σταθερώς εδραζόμενες.
Τα υλικά δόμησης μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν ξύλο και πέτρες. Οι γέφυρες στον 6 αιώνα π.Χ. κατασκευάζονταν από ξύλο κέδρου και κυπαρισσιού. Την κατασκευή κυρτών γεφυρών κατείχαν οι Ρωμαίοι στα προχριστιανικά χρόνια και τα υλικά που χρησιμοποιούνταν ήταν φυσικοί λίθοι και σκυρόδεμα. Το 1779 κατασκευάστηκε η πρώτη γέφυρα από χυτοσίδηρο στην Αγγλία, πάνω από τον ποταμό Σέβερν (Severn) γνωστή και ως Ironbridge. H επόμενη εξέλιξη ήταν η αλυσόδετη κρεμαστή γέφυρα. Η πρώτη σημαντική γέφυρα αυτού του τύπου κατασκευάστηκε στην Ουαλία το 1826: η απόσταση των στηριγμάτων ήταν 177 μ. και το συνολικό της μήκος 521 μ. Με την εξέλιξη του μπετόν δημιουργήθηκαν νέες δυνατότητες στην κατασκευή γεφυρών στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΓΕΦΥΡΑ
Η κομψότατη και ιστορική μεταλλική γέφυρα αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη μας. Κατασκευάστηκε το 1886 από Γάλλους μηχανικούς και αποτέλεσε ξεχωριστό έργο για την εποχή του με την αρχιτεκτονική της αρμονία και την αισθητική της με αποτέλεσμα να ανάγεται σε ένα μνημείο διαχρονικής αξίας, ενώνοντας την παλαιά με την νέα πόλη. Η σιδερένια γέφυρα στο διάβα της ζωής της έζησε πολλά γεγονότα και αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη ενώ είναι η μοναδική σιδερένια που απέμεινε.
Η αρχιτεκτονική της αρμονία και η απαράμιλλη αισθητική της εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα ανάγοντάς τη σε ένα μνημείο διαχρονικής αξίας. Οι Άγγλοι, στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την προέλαση των Γερμανών, αποπειράθηκαν να την ανατινάξουν το 1941, όπως και τις υπόλοιπες, αλλά δεν το κατάφεραν. Παλιότερα στη θέση της υπήρχε ένα μικρό ξύλινο γεφυράκι. Αν η γέφυρα της Μαρούγκενας ήταν το σημείο, που έσμιγε η κοσμική ζωή με την εμπορική δραστηριότητα, η κεντρική γέφυρα ήταν το σημείο που χώριζε την αστική από τη λαϊκή τάξη. Σήμερα εξυπηρετεί μόνο τους πεζούς.
Το έτος 1996 η Ελληνική πολιτεία κήρυξε τη γέφυρα ιστορικό διατηρητέο μνημείο με το σκεπτικό… «ότι αποτελεί αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα μεταλλικής γέφυρας του τέλους του περασμένου αιώνα στην περιοχή, απαραίτητο για την μελέτη της ιστορίας και της εξέλιξης της Βιομηχανικής Αρχιτεκτονικής, επίσης δε, είναι σημαντικό σημείο αναφοράς άμεσα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής.»
Η ΓΕΦΥΡΑ ΑΓΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Το γεφύρι του Αγίου Κωνσταντίνου υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα και ήταν πέτρινο. Πήρε το όνομά του από τη γειτονική εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου. Δίπλα υπήρχαν τα μεγάλα τούρκικα λουτρά που επικοινωνούσαν με το περίφημο Κουρσούμ τζαμί. Ήταν δίτοξο με συνολικό μήκος 30 μέτρων και ύψος 5,5 μέτρα. Μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 το γεφύρι διαπλατύνθηκε με προσθήκη πεζοδρομίων και μεταλλικών στηθαίων. Ανατινάχθηκε από τους Άγγλους το 1941. Με τη διευθέτηση της κοίτης του ποταμού εξαφανίστηκαν και τα τελευταία ίχνη του. Το 1949 στη θέση του φτιάχτηκε ξύλινο γεφύρι και το 1960 έγινε η σημερινή τσιμεντένια πεζογέφυρα.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΜΑΡΟΥΓΓΕΝΑΣ
Πέτρινο δίτοξο γεφύρι μήκους 31 μέτρων και ύψους περίπου 7 μέτρων. Κατασκευάστηκε το 18ο αιώνα. Βρισκόταν στη θέση της σημερινής πεζογέφυρας, που ενώνει την οδό Όθωνος με την πλατεία Κιτριλάκη. Την ομορφιά του γεφυριού συμπλήρωνε η δίκρουνη βρύση της Μαρούγκενας και το ομώνυμο εξοχικό κέντρο, το οποίο υπήρξε ένα από τα πιο φημισμένα προπολεμικά στέκια της πόλης.
Θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι στο χώρο της σημερινής πλατείας Κιτριλάκη, που ήταν μια μεγάλη αλάνα, είχε κατασκευαστεί στάδιο για την τέλεση των Πανελληνίων Αγώνων. Η τέλεση των αγώνων στην πόλη μας και η συνεπακόλουθη προοπτική φιλοξενίας ξένων παραγόντων αποτέλεσε κίνητρο για τις τοπικές αρχές, οι οποίες για πρώτη φορά μεριμνούν για την καθαριότητα της κοίτης και την αισθητική αποκατάσταση της εικόνας του ποταμού.
Πήρε το όνομά του από την παρακείμενη δίκρουνη βρύση. Τα στηθαία του αρχικά ήταν πέτρινα που το 1886 αντικαταστάθηκαν με σιδερένια, μετά από διαπλάτυνση του καταστρώματός του. Και αυτό καταστράφηκε από τους Άγγλους το 1941 με την υποχώρησή τους. Το 1946 κατασκευάστηκε ξύλινο γεφύρι, που στηριζόταν στα βάθρα του παλιού. Το 1949 έγινε η σημερινή τσιμεντένια γέφυρα.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΠΙΧΤΟΥ ή ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ
Βρισκόταν 80 μέτρα πάνω από την κεντρική γέφυρα. Συνέδεε τις οδούς Βύρωνος και Αμαλίας. Κατασκευάστηκε πολύ παλιά, ίσως κατά τους βυζαντινούς χρόνους, σύμφωνα με την παράδοση. Πήρε το όνομά του από τον ιδιοκτήτη παρακείμενης οικίας. Ήταν πέτρινο με έξι τοξωτά ανοίγματα, κατά τα Ρωμαϊκά πρότυπα. Είχε μήκος 35 μέτρα και ύψος 4 μέτρα. Η μεγάλη πλημμύρα του 1907 του προκάλεσε πολλές καταστροφές. Στη θέση του πάνω στα πέτρινα βάθρα στήθηκε ξύλινο γεφύρι. Το 1947 ξηλώθηκε το γεφύρι μαζί με τα βάθρα ενώ σήμερα υπάρχουν οι δύο πεζογέφυρες (1961) και (1998) και το άγαλμα του Ασκληπιού.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΓΟΥΡΝΑΣ ή ΠΑΠΠΑ
Ήταν πέτρινο τοξωτό γεφύρι που ένωνε την οδό Νίκου & Ρίτας Παππά (τότε Κανούτα) με την οδό Κοραή. Εικάζεται ότι και αυτό κατασκευάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Καταστράφηκε με τη μεγάλη πλημμύρα του 1907 και στη θέση του στήθηκε ξύλινη γέφυρα.
Η γέφυρα Γούρνας ή γέφυρα Παππά, (εκ του αρχοντικού Παππά) όπως την ξέρουν οι παλιότεροι, υπήρχε ανάβρα νερού από την οποία υδρεύονταν οι Τρικαλινοί. Το 1950 έγινε σιδερένια γέφυρα τύπου Μπέλεϊ. Το 1972 στη θέση της φτιάχτηκε η σημερινή τσιμεντένια γέφυρα.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΠΕΛΕΚΗ ή ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
Ήταν εξάτοξο πέτρινο γεφύρι όμοιο με το προηγούμενο και με αντίστοιχη χρονολογία κατασκευής. Πήρε το όνομα του ιδιοκτήτη παρακείμενης οικίας. Ονομάζεται και γέφυρα του Αγίου Στεφάνου, από τον ενοριακό ναό. Καταστράφηκε κατά την πλημμύρα του 1907 για να στηθεί αργότερα ξύλινο γεφύρι, που και αυτό ξηλώθηκε το 1947. Το 1960 έγινε η σημερινή πεζογέφυρα. Στις φωτογραφίες φαίνεται πάνω η γέφυρα και κάτω η μικρή πεζογέφυρα έναντι του Αγίου Στεφάνου.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΡΙΚΚΑΙΟΓΛΟΥ
Ήταν πέτρινο με έξι τόξα. Συνέδεε τη συνοικία Τρικκαίογλου με το Βαρούσι και με τη συνοικία Κουτσομύλια. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατασκευάστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Καταστράφηκε από τις συχνές πλημμύρες, και ιδίως αυτή του 1907. Στη θέση του φτιάχτηκε σιδερένιο το 1910, που έπαθε ζημιές κατά την υποχώρηση των Άγγλων το 1941 και επισκευάστηκε από τους Ιταλούς. Το 1973 έσπασε στη μέση από το βάρος διερχόμενου φορτηγού. Το 1975 έγινε το σημερινό τσιμεντένιο γεφύρι.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΛΑΤΡΑΒΑ
Οι εργασίες κατασκευής της γέφυρας ξεκίνησαν στον Μάρτιο του 2008 στην περιοχή της Νέας Ζωαγοράς και θα συνέδεε τις συνοικίες Άγιος Οικουμένιος και Γαλήνη. Η Δημοτική Αρχή έχει χαρακτηρίσει το έργο ως ζωτικής σημασίας καθώς θα επιλύονταν το πρόβλημα επικοινωνίας που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι των δύο συνοικιών αφού δεν υπάρχει γέφυρα του Ληθαίου στη συγκεκριμένη περιοχή. Κατά το στάδιο όμως της προεντάσεως, το έτος 2010, εμφάνισε ρήγματα στο σκυρόδεμα του ενός σκέλους του πυλώνα αναρτήσεως με αποτέλεσμα να σταματήσουν αναγκαστικά οι εργασίες επί της γέφυρας και να αναζητούνται έκτοτε εναλλακτικές λύσεις προώθησης και αποπεράτωσης του έργου και απόδοσης ευθυνών στους υπευθύνους της αστοχίας. Από τότε παραμένει η… γέφυρα φάντασμά.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΓΚΙΚΑ
Την ονομασία της την οφείλει στο γεγονός ότι η χρηματοδότηση για την κατασκευή της έγινε όταν Υπουργός Δημοσίων Έργων ήταν ο Σόλων Γκίκας. Ο Σόλων Γκίκας γεννήθηκε στα Τρίκαλα. Εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων κι αφού εξάντλησε όλη τη στρατιωτική ιεραρχία φθάνοντας μέχρι το αξίωμα του αρχηγού ΓΕΣ, στη συνέχεια πολιτεύτηκε και διετέλεσε υπουργός Δημοσίων Έργων (1958-1963) και Υπουργός Δημ.Τάξεως (1974-1976) στις κυβερνήσεις Κων/νου Καραμανλή. Η γέφυρα κατασκευάστηκε το 1960-1961 από οπλισμένο σκυρόδεμα, έχει μήκος 170μ. και πλάτος 53μ. και είναι αμαξιτή.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΚΤΕΛ
Είναι αμαξιτή και κατασκευάστηκε το 1980. Είναι τσιμεντένια και έχει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας, έχει μήκος 35μ. και πλάτος 15,50μ. Το κόστος κατασκευής της ήταν 20.000.000 δρχ. Πριν γίνει αμαξιτή το 1960, είχε μήκος 32,00μ. και πλάτος 4,5μ. Το 1908 κατεδαφίστηκε και φτιάχτηκε η νέα μονότοξη γέφυρα.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΟΔΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ
Η διαπλάτυνση της υφιστάμενης από το 1952, επί της νέας κοίτης του Ληθαίου ποταμού, γέφυρας της οδού Καρδίτσης έγινε το έτος 1984. Διευθύνουσα υπηρεσία, επιβλέποντες, ανάδοχοι μελετητές και κατασκευαστές φαίνονται στα παρακάτω αυθεντικά στοιχεία, έγγραφο και πινακίδα.
Η ΓΕΦΥΡΑ ΑΡΡΙΑΝΟΥ
Η γέφυρα Αρριανού αποτελεί την απαρχή της οδού Αρριανού και παλιότερα ήταν πεζογέφυρα. Στην νέα γέφυρα ενσωματώθηκε το φράγμα εκτροπής των νερών προς την παλαιά κοίτη του Ληθαίου, που είχε κατασκευαστεί από τον ΤΟΕΒ το 1990, οι μηχανισμοί ανάρτησης και στροφής του ανακλινόμενου μεταλλικού φράγματος και η συνοδευτική πεζογέφυρα.
Σ.Α. ΜΠΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ
