Διά την προστασίαν των λαϊκών και αμόρφωτων τάξεων από βλάσφημες ιδέες
«Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια. Στο μυαλό είναι ο στόχος, το νου σου, ε;»…»
Ο στίχος είναι από ποίημα της ηθοποιού και ποιήτριας Κατερίνας Γώγου και γράφτηκε τέσσερα χρόνια μετά το τέλος της Χούντας, το 1978. Πενήντα πέντε χρόνια από σήμερα οι συνταγματάρχες κατέλυαν τη δημοκρατία στοχεύοντας «στο μυαλό».
Το καθεστώς κατά τη διάρκεια της επταετίας προωθούσε μια υποκουλτούρα με στόχο να διαφθαρεί ο τρόπος σκέψης των Ελλήνων. Η πολιτική τους αποτέλεσε τροχοπέδη στην πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας με στροφή προς την αρχαία Ελλάδα, την παράδοση, τη χρήση συμβόλων, τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη της επαναστάσεως, το κιτς θέαμα.
Η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 εκμεταλλεύτηκε το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο έκτακτης ανάγκης και προληπτικής λογοκρισίας που υπήρχε από τη δικτατορία Μεταξά, προσπαθώντας να ελέγξει όλες τις πλευρές της πνευματικής ζωής και καταπνίγοντας οτιδήποτε θα μπορούσε να εκληφθεί ως απειλή για το καθεστώς ή ερχόταν σε αντίθεση με τις ελληνοχριστιανικές αρχές της «Επαναστάσεως».
Με την αναστολή του άρθρου 14 του Συντάγματος οδήγησαν στην κατάργηση της ελευθερίας του Τύπου. Με διαταγή του ΓΕΣ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία «κομμουνιστικών, φιλοκομμουνιστικών και επικινδύνων διά το ήθος της νεότητος» εντύπων και εφημερίδων. Όσα έντυπα παρέμειναν έπρεπε να λειτουργήσουν υπό αυστηρή προληπτική λογοκρισία. Με απόφαση του δικτάτορα Παπαδόπουλου, στις 29 Απριλίου 1967, συγκροτήθηκε η Υπηρεσία Ελέγχου Τύπου στη Γενική Διεύθυνση Τύπου της Προεδρίας της Κυβερνήσεως, με σκοπό την πρόληψη δημοσιεύσεων που δυσφημούσαν την κυβέρνηση και απειλούσαν την ασφάλεια της χώρας.
Στο στόχαστρο οι αριστεροί συγγραφείς
Την περίοδο 1967-1974, η δικτατορία των συνταγματαρχών ταυτίστηκε, μεταξύ άλλων, με τη λέξη «λογοκρισία». Λογοκρισία στη μουσική, τα τραγούδια, τις ταινίες, τα σχολικά και πανεπιστημιακά συγγράμματα. Λογοκρισία στο θέατρο (στο Εθνικό μοιράστηκε λίστα με τα επιτρεπτά έργα). Και φυσικά λογοκρισία και στα… εξωσχολικά βιβλία.
Η χούντα απαγόρευσε πολλά βιβλία και συνέταξε μαύρες λίστες, ιδίως με όσους συγγραφείς θεωρούνταν φιλικά προσκείμενοι στο σοβιετικό καθεστώς. Όσα βιβλία ελέγχονταν και κρινόταν αναγκαίο να λογοκριθούν, έφεραν και την αντίστοιχη σήμανση: μία σφραγίδα «Έχει λογοκριθεί» που πρακτικά μεταφραζόταν σε «εγκρίνεται με όποιες αλλαγές θεωρήσει αναγκαίες ο λογοκριτής». Η ψύχωση με τους Σοβιετικούς επεκτάθηκε και στα σοβιετικά ονόματα, που απαγορεύονταν να εμφανιστούν σε βιβλία. Απαγορεύθηκε επίσης στους συγγραφείς να τονίζουν ή να υπογραμμίζουν τη λέξη «κόκκινος» στα βιβλία τους, λόγω των κομμουνιστικών συνειρμών που εξέγειρε!
Πολλοί αριστεροί Έλληνες συγγραφείς υπέφεραν αυτή την περίοδο. Μεταξύ αυτών, η αυτοεξόριστη Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, της οποίας χειρόγραφα βιβλίων καταστράφηκαν από τη χούντα, ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Τίτος Πατρίκιος, η Έλλη Αλεξίου, που τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό και της απαγορεύτηκε το 1973 να ανεβάσει στο θέατρο το «Μια ημέρα στο γυμνάσιο», ο Κώστας Μουρσελάς για τα έργα του «Στάση λεωφορείου» και «Το αυγό», ο Ιάκωβος Καμπανέλλης για το εμφανώς αντιδικτατορικό «Το μεγάλο μας τσίρκο» (1973), με φυλάκιση μάλιστα των συντελεστών της παράστασης του τελευταίου (Κ. Καζάκος, Τ. Καρέζη) και πολλοί άλλοι. Ο Γιάννης Ρίτσος συνελήφθη το καλοκαίρι του 1967 για τα πολιτικά του φρονήματα.
Το αποκορύφωμα ήταν η δικτατορία των συνταγματαρχών να λογοκρίνει μέχρι και τους επικήδειους!
Παρακάτω θα δείτε όλη την αλληλογραφία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και της τότε νομαρχίας Τρικάλων, διαταγές κλπ.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
