Απ’ την νωπή ιστορία των Τρικάλων
Η αλήθεια για την πυρπόληση του «Θάρρους» τον Αύγουστο 1948
Απάντηση του δικηγόρου κ. Απ. Κλειδωνόπουλου, σε ιστορική έρευνα Αθηναϊκής εφημερίδας
Το 1981 ο δικηγόρος και ένας εκ των ιδιοκτητών της εφημερίδας «Θάρρος», Απόστολος Κλειδωνόπουλος, απέστειλε επιστολή προς την εφημερίδα «Τα Νέα» και τον ιστορικό Τάσο Βουρνά για τα πραγματικά αίτια της πυρπόλησης της εφημερίδας. Συγκεκριμένα:
Πήραμε και δημοσιεύουμε την παρακάτω επιστολή:
Κύριε Διευθυντά,
Κατά τη διάρκεια των περασμένων μηνών Φεβρουάριου και Μαρτίου 1981 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα τής Αθήνας «Τα Νέα» σε συνέχειες το ιστορικό αφήγημα του δημοσιογράφου και ιστορικού κ. Τάσου Βουρνά «Ο εμφύλιος χωρίς προκαταλήψεις».
Στο φύλλο των «Νέων» τής 10.2.81, μεταξύ των άλλων, στο παραπάνω ιστορικό αφήγημα, αναφέρεται, ότι κατά την είσοδό τους στα Τρίκαλα το βράδυ της 23 προς 24 Αυγούστου οι αντάρτες «ανατίναξαν τα τυπογραφεία μιας υπερδεξιάς εφημερίδας που ασκούσε συκοφαντική πολιτική κατά των ανταρτών.».
Εμβρόντητος και φοβερά ενοχλημένος για τη βάναυση αυτή κακοποίηση της ιστορικής αλήθειας, που αφορούσε την οικογενειακή μας εφημερίδα «Θάρρος» των Τρικάλων, αναγκάστηκα να απευθύνω προς τον κ. Τ. Βουρνά την επιστολή, που σας εσωκλείω, με την παράκληση να δημοσιευτεί στα «ΝΕΑ».
Δυστυχώς απ’ την επιστολή μου αυτή δημοσιεύτηκαν μόνο μερικά αποσπάσματά της στο φύλλο τής 20.3.81 των «Νέων» έτσι που να καλύπτονται μεν τα ιστορικά γεγονότα, να αφήνεται όμως ακάλυπτη η πολιτική τους εξήγηση, που είναι και το σημαντικότερο.
Επειδή πιστεύω, ότι το θέμα δεν είναι μόνο προσωπικό, αλλά αφορά και ενδιαφέρει άμεσα την ιστορία των Τρικάλων, στην οποία έχει έντονη πολυσχιδή και μαχητική παρουσία «Το Θάρρος» στα 40 χρόνια της έκδοσής του, γι’ αυτό θεωρώ καθήκον μου ν’ απευθυνθώ σε σας κ. Διευθυντά με την παράκληση για τη δημοσίευση ολόκληρης της επιστολής μου, που έστειλα στον κ. Τ. Βουρνά.
Με εκτίμηση
ειλικρινά δικός σας
ΑΠ. Τ. ΚΛΕΙΔΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Δικηγόρος παρ’ Άρείω Πάγω
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΒΟΥΡΝΑ
Αξιότιμε κύριε Βουρνά,
Με ζωηρό ενδιαφέρον παρακολουθώ στην εφημερίδα «Τα Νέα» το Ιστορικό σας αφήγημα «Ο εμφύλιος χωρίς προκαταλήψεις», όπως πιστεύω, ότι κάνουν όλοι οι Έλληνες, που ειλικρινά ενδιαφέρονται για την ιστορική αλήθεια της ταραγμένης εκείνης εποχής της εμφύλιας διαμάχης.
Στο φύλλο της Τρίτης, της 10ης Φεβρουάριου 1981, στο κεφάλαιο Κ’ του ιστορικού «αφηγήματος και κάτω από τον τίτλο «Ο Καραγιώργης καταλαμβάνει την Καρδίτσα» μεταξύ των άλλων γράφετε: «Έτσι στις 23—24 Αυγούστου μπαίνει (το αντάρτικο) στα Τρίκαλα και ανατινάσσει τα τυπογραφεία μιας υπερδεξιάς εφημερίδας, που ασκούσε συκοφαντική πολιτική κατά των ανταρτών» (οι υπογραμμίσεις δικές μου).
Η παραπάνω περικοπή του αφηγήματος σας δεν είναι μόνο αναληθής, αλλά αποτελεί & βάναυση κακοποίηση της ιστορικής αλήθειας.
Επειδή πιστεύω, ότι σαν ιστορικός δεν έχετε καμμιά απολύτως πρόθεση, να παραποιήσετε τα γεγονότα, που συνθέτουν την πρόσφατη αιματηρή ιστορία του τόπου μας, αλλά έχετε ίσως έλλειψη ιστορικών στοιχείων ή πληροφοριών για την αναζήτηση και ανεύρεση των στοιχείων τούτων που θα διασταυρωθούν, μ’ όσα έχετε στη διάθεσή σας, για την επαλήθευση των ιστορικών γεγονότων και την εξαγωγή ασφαλών ιστορικών συμπερασμάτων και κρίσεων, γι’ αυτό θεωρώ υποχρέωση και καθήκον μου συνάμα, να υποβοηθήσω το έργο σας με τις παρακάτω πληροφορίες μου:
- — Η εφημερίδα στην οποία καταφέρεσθε στο ιστορικό σας αφήγημα, είναι «Το Θάρρος» των Τρικάλων και είναι η πρώτη ημερήσια εφημερίδα, που εκδόθηκε στη Δυτ. Θεσσαλία το 1908 από τους αείμνηστους πατέρα και θείο μου Τάσο και Λεωνίδα Κλειδωνόπουλο και οι εγκαταστάσεις της οποίας πυρπολήθηκαν κι’ όχι ανατινάχθηκαν το βράδυ της 23 Αυγούστου 1948 από τους αντάρτες.
- — Από την έκδοση του «Το Θάρρος» μέχρι την πυρπόληση του ήταν ταγμένο πολιτικά στον προοδευτικό χώρο. Στάθηκε πάντοτε η έπαλξη των δημοκρατικών αγώνων του λαού της Δυτ Θεσσαλίας από την εποχή του Ελ. Βενιζέλου μέχρι την Εθνική Αντίσταση 1941-44, οι δε εκδότες του Τάσος και Λεωνίδας Κλειδωνόπουλος υπήρξαν ενεργά και δραστήρια μέλη της δημοκρατικής παράταξης (Βενιζέλου, Παπαναστασίου, Πλαστήρα), αρχικά και του Σοσιαλιστικού κόμματος ΕΛΔ των Σβώλου — Τσιριμώκου, του οποίου ο Λέων. Κλειδωνόπουλος ήταν Γεν. Γραμματέας Θεσσαλίας στην κατοχική και μετακατοχική περίοδο.
- — Στην επίμαχη ιστορική περίοδο του εμφύλιου σπαραγμού στην πατρίδα μας «Το Θάρρος» ακολουθώντας την πολιτική της εθνικής ειρήνευσης και ανασυγκρότησης, όχι μόνο δεν συκοφαντούσε τους αντάρτες, αλλ’ αντίθετα στηλίτευε καθημερινά με την αρθρογραφία του το κύμα των διώξεων, που είχε εξαπολύσει εναντίον τους η Δεξιά και το παρακράτος. Δυστυχώς με την πυρπόληση των εγκαταστάσεων του «θάρρους» κάηκε και το αρχείο της εφημερίδας, που βρίσκονταν μέσα σ’ αυτές, κι έτσι δεν έχω στη διάθεσή μου τα γραπτά εκείνα στοιχεία, που επαληθεύουν τα παραπάνω γεγονότα. Μπορείτε όμως, αν θέλετε, να τα αναζητήσετε στη «Μπενάκειο Βιβλιοθήκη», όπου φυλάσσεται το αρχείο «Του Θάρρους» της ιστορικής εκείνης περιόδου, για τη διασταύρωση και επαλήθευση των ιστορικών γεγονότων.
- — Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα —που να έχουν υποπέσει στην αντίληψή μου τουλάχιστον— στοιχεία, που να αποδεικνύουν, ότι η πυρπόληση του «Θάρρους» από μέρους των ανταρτών το βράδυ της 23ης Αυγούστου 1948 ήταν προαποφασισμένος και συγκεκριμένος στρατιωτικός στόχος με εντολή της ηγεσίας των ανταρτών, που εισέβαλαν στην πόλη των Τρικάλων, ή μεμονωμένη προσωπική ενέργεια ενός απ’ τους αντάρτες του Τρικαλινού Μιλτιάδη Β. Βούκια, που εργάζονταν παλιότερα ως τυπογράφος στα τυπογραφεία του «Θάρρους». Σχετική μ’ αυτό είναι η εξιστόρηση της πυρπόλησης του «Θάρρους)», την οποία σας εσωκλείω σε φωτοτυπία, από τον τότε αρχισυντάκτη της εφημερίδας κ. Θεόδ. Δημόπουλο όπως δημοσιεύτηκε στο φύλλο της Κυριακής, 5.12.75 της τοπικής εφημερίδας των Τρικάλων «ΤΡΙΚΑΛΙΝΑ ΝΕΑ», με αναφορά και στην προσωπικότητα και τη συμβολή στα εθνικά και τοπικά συμφέροντα των έκδοτών του Τάσου και Λέων. Κλειδωνόπουλου.
- — Το βράδυ της 23.8.1948 στα Τρίκαλα οι αντάρτες, εκτός απ’ την πυρπόληση του «Θάρρους», προηγούμενα προέβησαν στην πυρπόληση του μεγάλου κυλινδρόμυλου Βοίλα και του υφαντουργικού εργοστασίου Αφών Τεγοπούλου στη συνοικία «Μπάρα» και στην ανατίναξη του Τηλεφωνικού Κέντρου, που βρίσκονταν σε απόσταση 150 περίπου μέτρα από τα τυπογραφεία του «θάρρους». Εύλογα, λοιπόν, μπαίνει το ερώτημα, ότι, αν υποτεθεί ότι η καταστροφή των άλλων τριών στόχων, το Αυγουστιάτικο εκείνο βράδυ του 1948, είχε έστω μια οποιαδήποτε ιδεολογική και πρακτική άξια, που να δικαιολογεί την πολιτική των ανταρτών, ποια πολιτική τους εξυπηρετούσε η πυρπόληση των εγκαταστάσεων μιας κεντροαριστερής εφημερίδας, όπως ήταν το «Θάρρος»;
Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι: α) Αν μεν πρόκειται για προσωπική πρωτοβουλία του άλλοτε τυπογράφου αντάρτη του «Θάρρους» Μιλτιάδη Β. Βούκια η ενέργεια αυτή πρέπει να χαρακτηριστεί σαν καθαρά εγκληματική και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί μ’ οποιαδήποτε ιδεολογική, πολιτική ή προσωπική ακόμα πρόφαση, δεδομένου ότι ουδεμία απολύτως προσωπική ή εργασιακή διαφορά υπήρχε μεταξύ αυτού και των έκδοτων του «Θάρρους», β) Αν όμως πρόκειται για την εκτέλεση συγκεκριμένης εντολής της πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας των ανταρτών, η πολιτική εξήγηση της πράξης αυτής πρέπει να αποδοθεί στην ενσταλαγμένη σταλινική νοοτροπία της τότε κομμουνιστικής ηγεσίας, με την οποία είχαν γαλουχηθεί και διαπαιδαγωγηθεί και τα στελέχη & οι οπαδοί της και στην αλλοπρόσαλλη Ζαχαριαδική πολιτική και τακτική, που και αργότέρα εκδηλώθηκε με τα γνωστά ολέθρια για τον τόπο και το λαϊκό κίνημα συνθήματα: «Το όπλο παρά πόδα» μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου και «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος», στις εκλογές του Νοέμβρη του 1952.
Ελπίζοντας, ότι θα θελήσετε να δημοσιεύσετε, στα πλαίσια της ιστορικής σας έρευνας «Ο εμφύλιος χωρίς προκαταλήψεις», που γράφετε εις «Τα Νέα·», την επιστολή μου αυτή, όχι τόσο για τη δικαίωση των αγώνων μιας 40ετίας, μιας ιστορικής δημοκρατικής εφημερίδας, όπως το «Θάρρος» των Τρικάλων και δύο τίμιων αγωνιστών της πέννας, όπως ο πατέρας μου και ο θείος μου, όσο για την ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ της ιστορικής αλήθειας.
Διατελώ με κάθε τιμή
ΑΠ. ΚΛΕΙΔΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Δικηγόρος
Υ.Γ. Σας γνωρίζω, ότι επιφυλάσσω στον εαυτό μου το δικαίωμα για τη δημοσίευση της προς εσάς επιστολής μου στις τοπικές εφημερίδες των Τρικάλων.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
