Ο Ληθαίος, είναι η κυριότερη ίσως ομορφιά των Τρικάλων. Άσχετα αν υπάρχουν μέρες που η ρύπανσή του, κάθε άλλο παρά ωραία εικόνα δημιουργεί. Ενώ πριν πολύ λίγα χρόνια, όταν η πόλη μας δεν διέθετε ακόμα δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων, μεταβάλλονταν μόνιμα σε οχετό απορροής των λυμάτων. Όμως το σπουδαιότερο για το μέλλον αυτού του ποταμού είναι η ολοένα και περισσότερο ροή νερού μέσα στην κοίτη του. Προχθές μάλιστα δημοσιοποιήθηκε η ανησυχία των αρμόδιων τοπικών παραγόντων, πως τα έργα εξωραϊσμού του Ληθαίου σύμφωνα με την υπάρχουσα σχετική μελέτη, κινδυνεύουν να μη γίνουν, επειδή από τον Ληθαίο θα λείψει το νερό. Και ποτάμι χωρίς νερό, είναι κάτι που δεν μπορεί να φαντασθεί κανένας. Όπως επίσης οι παλιότεροι Τρικαλινοί, δεν μπορούν να συμβιβαστούν στην εικόνα του ποταμού μας, που στερεύει καθημερινά και περισσότερο. Γιατί θυμούνται τον Ληθαίο των περασμένων χρόνων, που τα νερά του έτρεχαν ορμητικά και όχι πάντοτε φιλικά για τους Τρικαλινούς. Καθώς πολύ συχνά έβγαιναν από την κοίτη τους παρασύροντας ό,τι εύρισκαν στο πέρασμά τους. Και προκαλώντας πολλές καταστροφές. Ενώ στην ιστορία του ποταμού μας έχει καταγραφεί η μεγάλη και φονική πλημμύρα που προκάλεσε το 1907, ενενήντα ακριβώς χρόνια πριν. Σκορπίζοντας την καταστροφή και τον θάνατο σε δεκάδες Τρικαλινών, που διέμεναν κοντά στην κοίτη του. Από τότε άρχισαν να εκτελούνται αντιπλημμυρικά έργα στο Ληθαίο, η εμβάθυνση της κοίτης του με φαγάνες, αλλά και η κατασκευή κάποιων αντιπλημμυρικών έργων, όπως η ανέγερση αναχαιτιστικού φράγματος, σε σημείο έξω από τα Τρίκαλα και η εκτροπή μέρους του νερού του προς άλλα ποτάμια της περιοχής μας. Όλα αυτά θυμίζει λίγο-πολύ η ειδησεογραφία των «Τρικαλινών Νέων» στις 2 Δεκεμβρίου του 1964, δίνοντας την αφορμή για μια σύντομη προσέγγιση ενός συγκλονιστικού γεγονότος για τα Τρίκαλα, στις αρχές του 20ου αιώνα, που βέβαια δεν μπορεί να θυμάται κανένας εν ζωή σήμερα Τρικαλινός (γιατί θα έπρεπε να ‘ναι υπεραιωνόβιος), αλλά έχει καταγραφεί έντονα στην ιστορία των Τρικάλων.
Αλλά ας αρχίσουμε από την είδηση της 2ης Δεκεμβρίου 1964, που θυμίζει λίγο-πολύ την καταστροφική πλημμύρα του 1907. Με τον τίτλο, λοιπόν «Οι κατακλυσμιαίες βροχές ύψωσαν την στάθμη των υδάτων – κατεκλύσθη τμήμα του Τρικκαίογλου», δημοσιεύονται στα «Τρικαλινά Νέα», οι παρακάτω πληροφορίες:
«Οι βροχές που άρχισαν σποραδικά την Κυριακή είχαν το αποκορύφωμά τους την νύχτα της Δευτέρας, όταν μετατράπησαν σε κατακλυσμιαίες και διήρκεσαν πάνω από δωδεκάωρον, στα ορεινά και τα πεδινά. Πρωτοφανή σε όγκο νερά γέμισαν τον Πηνειό, τον Ληθαίο, τον Πορταϊκό, τους Νεοχωρίτη και άλλους παραποτάμους των και ξεχείλισαν όλοι οι χείμαρροι με αποτέλεσμα και οι συγκοινωνίες να διακοπούν προσωρινά και οι κάτοικοι των χωριών να απομονωθούν. Στην πόλη μας οι βροχές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα να γεμίσουν από νερά πολλοί δρόμοι εξαιτίας του ελλιπούς αποχετευτικού δικτύου και ορισμένες συνοικίες να κατακλυσθούν. Ειδικότερα, κατεκλύσθη το τμήμα παρά το Τρικκαίογλου και τούτο γιατί δεν υπάρχει ικανοποιητικό αποχετευτικό δίκτυο προς το Ληθαίο και η οδός Έλληνος.
Μέχρι στιγμής δεν αναφέρθηκαν αν σημειώθηκαν ατυχήματα λόγω των βροχών και των πλημμυρών».
Η πλημμύρα τον 1907
Η συνοικία Τρικκαίογλου, ακραία τότε, ήταν η πρώτη που δέχτηκε τα ορμητικά νερά του Ληθαίου, στις 5 Ιουλίου 1907, ύστερα από πολύωρη καταρρακτώδη βροχή. Χρονογράφοι της εποχής, παρομοιάζουν την κατακλυσμιαία αυτή βροχή, που συνοδεύονταν από αστραπές και βροντές με τον κατακλυσμό του Νώε. Και την καταστροφή που προκάλεσαν τα ορμητικά νερά του Ληθαίου, με την βιβλική. Σύμφωνα με την απογραφή των καταστροφών της πλημμύρας, εκατό και πλέον Τρικαλινοί έχασαν τη ζωή τους, ενώ παρασύρθηκαν σπίτια και καταστήματα, ιδιαίτερα εκείνα που ήταν ξύλινα ή ετοιμόρροπα.
Τα νερά του Ληθαίου κατέκλυσαν τις συνοικίες Βουβή, Αγίου Κωνσταντίνου, Μπάρας και Καραμαλή, και όσοι άνθρωποι διασώθηκαν είχαν καταφύγει στο πευκόφυτο του Προφήτη Ηλία και στην παραδοσιακή συνοικία του Βαρουσιού, που ήταν η ψηλότερη και απρόσιτη από τα νερά. Η πλημμύρα εκείνη, συγκλόνισε το πανελλήνιο και προκάλεσε το ενδιαφέρον της κυβέρνησης. Στα Τρίκαλα ήλθαν, για να επισκεφθούν και παρηγορήσουν τους πλημμυροπαθείς να υποσχεθούν δε και την υλικές τους αποκατάσταση ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α’, ο υπουργός Εσωτερικών Ν. Καλογερόπουλος και άλλοι.
Η συνέχεια
Όμως τα της πλημμύρας του 1907 είναι λίγο πολύ γνωστά και έχουν καταγραφεί επανειλημμένα. Εκείνο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η συνέχεια. Γιατί ο Ληθαίος συνέχιζε να αποτελεί κίνδυνο για την πόλη των Τρικάλων και από ήρεμος Ντον, να μετατρέπεται σε εξαγριωμένο χείμαρρο.
Κάθε φορά που έβρεχε στα ορεινά και στα πεδινότερα ή την άνοιξη που έλιωναν τα χιόνια στα γύρω βουνά, το ποτάμι μας μετέφερε τεράστιους όγκους θολών νερών, που είτε καβαλίκευαν γέφυρες, είτε έβγαιναν έξω και κάλυπταν τα πάντα. Η πιο πρόσφατη αυτού του είδους πλημμύρα, από τα νερά του Ληθαίου, είναι αυτή στις αρχές του ‘70, όταν τα νερά του Ληθαίου μπήκαν σε δεκάδες σπίτια, παρά την γέφυρα Γκίκα, και απείλησαν τη ζωή πολλών συμπολιτών. Γεγονός που ανάγκασε τον Δήμο να κάνει διάφορα αντιπλημμυρικά έργα κι όχι μόνο στην περιοχή αυτή του Αγίου Κωνσταντίνου.
Και να όμως, που με τα διάφορά έργα και τις παρεμβάσεις στο Ληθαίο, φθάσαμε ήδη στο αντίθετο αποτέλεσμα. Και το όμορφο ποτάμι των Τρικάλων μεταβλήθηκε σε κανάλι οχετού, πριν αρχίσουν να εκτελούνται έργα διαμόρφωσης και εξωραϊσμού της κοίτης του. Και σήμερα το λιγοστό νερό, ούτε που μπορεί πολλές φορές να καλύψει τον πυθμένα του. Από τη μια μεριά, εξέλειπε πια ο κίνδυνος υπερχείλισης και καταστροφών από τα νερά του, από την άλλη όμως κινδυνεύει να καταντήσει ένας ξεροπόταμος, με όμορφες όχθες, αλλά απαίσια κοίτη.
Τέλος δεν μπορεί να μη σημειώσει κανένας και τις προτάσεις που γίνονταν κατά καιρούς, να σκεπαστεί ο Ληθαίος στο κεντρικό του σημείο και πάνω του να ανεγερθεί ένα είδος πάρκου με μπαρ και παιδικές χαρές.
ΣΗΜ.: Οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο της Μαρούλας Κλιάφα “Θεσσαλία 1881-1981”.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
