Η πρώτη του συναυλία στα Τρίκαλα μέσα σε ατμόσφαιρα τρομοκρατίας. — Οι αρχές τον προειδοποιούν να φύγει. — Απ’ εδώ αρχίζει η δοκιμασία πούφθασε στον λιθοβολισμό της Ναούσης.
Ήταν Μάιος του 1975 και ο Μίκης Θεοδωράκης βρέθηκε στα Τρίκαλα για τρίτη φορά μέσα σε μια 15ετία. Μια συνέντευξη στον Θ. Λώλη στα «Τρικαλινά Νέα».
Θυμάται εκείνη την πρώτη του συναυλία στα Τρίκαλα το 1960, μέσα σε μια ατμόσφαιρα τρομοκρατίας.
Από δω ξεκίνησε το όργιο των αρχών της εποχής για την κατάπνιξη της προσπάθειας πούχαμε ξεκινήσει. Θυμάμαι πως πριν δώσουμε την συναυλία στο «Πάλλας» κείνο το βράδυ του I960·με πλησίασε ο Διοικητής Ασφαλείας της πόλεως και μούπε «συμβουλευτικά» να σταματήσω «Τί τα θέλετε αυτά τώρα». «Προσέξτε, θα χτυπηθείτε», «Καλύτερα να γυρίσετε πίσω στην Αθήνα». «Μην τα βάζετε μ’ αυτούς».
Είχα μάθει πως νωρίτερα ο στρατός είχε τεθεί σε επιφυλακή, οι χωροφύλακες τρέχανε από, μαγαζί σε μαγαζί και απειλούσαν πως «αν πάτε στην συναυλία του Μίκη, θάχετε να κάνετε με μάς», οι καθηγητές τρομοκρατούσαν τους μαθητές κι’ ο θεατρώνης του «Πάλλας» δέχονταν πιέσεις από παντού να μη δώσει την αίθουσα.
Κι’ όμως η αίθουσα του «Πάλλας» ήταν γεμάτη και στις 2 παραστάσεις. Ήταν η εποχή που πρωτοτραγουδούσαμε το «Αρχιπέλαγος» και τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου. Ήταν κοντά μου ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης κι απήγγειλαν η Αλέκα Παΐζη κι’ ο Τάσος Λειβαδίτης. Η απαγγελία του ήταν κυρίως αυτή που ενοχλούσε. Εγώ παρουσιαζόμουνα στο κοινό και βασικά έλεγα τα εξής: Η σημερινή κυβέρνηση θέλει να σας πείσει ότι εσύ ο λαός ξόφλησες και σε παρακινεί να φύγεις στην Γερμανία να μετανάστευσης ή να γίνεις λαός ξενοδόχων. Εμείς με την προσπάθειά μας θέλαμε να δείξουμε ότι οι ρίζες του λαού είναι βαθιές και αν εμπιστευτεί στην δύναμη του είναι δυνατό να μεγαλουργήσει.
Ήταν η εποχή, συνέχισε ο Μίκης που θα δίναμε την μουσική σαν επαναστατική δύναμη του λαού. Όλα γινόταν σε μια κατάσταση τρομοκρατίας που ολοκληρώθηκε με τον…λιθοβολισμό μας στην Νάουσα.
Πώς βλέπετε κ. Θεοδωράκη την πύκνωση της επαφής των σημερινών καλλιτεχνών με την επαρχία;
Την προσπάθεια για την επαρχία την αρχίσαμε εμείς το 1960. Ήταν το ιδανικό μας να σπάσει ο φλοιός της Αθήνας και οι καλλιτέχνες να πάνε στην επαρχία ενώπιος ενωπίω με τον λαό. Προσπάθεια όχι τόσο καλλιτεχνική όσο κοινωνική και με πλατύ χαρακτήρα. Σ’ αυτή την προσπάθεια επί πολύ χρόνο ήμασταν μόνοι. Στην Αθήνα οι καλλιτέχνες βολεύονται γιατί υπάρχει και χρήμα και κοινό. Στην επαρχία υπάρχει το άγνωστο και αδιαμόρφωτο κοινό.
Αλλά γίνεται απ’ όλους με καθυστέρηση η επαφή αυτή με την επαρχία γιατί νομίζω έπρεπε να γίνει και στην διάρκεια της χούντας. Εγώ είμαι πιστός στον εαυτό μου. Μακάρι, όλοι οι μουσικοί να βγαίνουν έξω και να κάνουν συναυλίες.
Στην επαρχία δεν ερχόμαστε να έχουμε επιτυχία. Είναι μια γιορτή δημοκρατίας και τέχνης μαζί, με εντυπωσιακή παρουσία της νεολαίας.
Η μουσική μας στην Ελλάδα είναι η μοναδική γνήσια λαϊκή μουσική σ’ όλο τον κόσμο.
Για την πολιτική έχετε να πείτε τίποτε κ. Θεοδωράκη;
Τι να πω. Εγώ εκφράζω και λέω αυτό που σκέπτονταν όλοι οι άλλοι. Προ ημερών έδωσα μια συνέντευξη στην «Χριστιανική», όπου διατυπώνω σκέψεις που θα κάνουν εντύπωση. (Σ.Σ. στην συνέντευξη αυτή ο Μίκης Θεοδωράκης εκφράζει βασικά την άποψη ότι υπάρχει κρίση φατριών και όχι ιδεών στην Αριστερά).
Και τονίζει τώρα ο Μίκης.
Προσδοκώ μια συσπείρωση όλων των ανεξαρτήτων.
Ο Μίκης Θεοδωράκης πρόθυμα και με πολλή διάθεση μίλησε για ένα σωρό θέματα καλλιτεχνικά και άλλα. Και κάθε τόσο διέκοπτε για να χαιρετήσει τους θαυμαστές του — καλλιτεχνικά ή πολιτικά — που έρχονταν να τον χαιρετήσουν. Λ.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
