ΝΕΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΗΛΘΑΝ ΕΙΣ ΦΩΣ ΜΑΡΤΥΡΟΥΝΤΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑΝ ΤΩΝ ΔΙΕΞΑΓΟΜΕΝΩΝ ΕΝΤΑΥΘΑ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ
Όπως γράψαμε κατ’ επανάληψη, οι ανασκαφές στην πόλη μας διά την αποκάλυψη του αρχαιοτέρου Ασκληπιείου, παρά το μεγάλο ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, δυσχεραίνονται τα μέγιστα από το γεγονός ότι διεξάγονται εντός δρόμων, πλατειών και παρόδων της πόλεως. Ιδιαίτατα εις τον χώρο του Αγίου Νικολάου, λόγω των πέριξ οικημάτων και περισσότερο ενός γκαράζ, καθίσταται σχεδόν αδύνατος η συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας. Και να σκεφτεί κανείς ότι εκεί, πιστεύεται σχεδόν μετά βεβαιότητας, ότι ευρίσκεται θαμμένος ο ναός του Ασκληπιού.
Ωστόσο χάρη στις άοκνες προσπάθειες του εφόρου Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας κ. Δημ. Θεοχάρη η όλη έρευνα, καίτοι ευρίσκεται ακόμη στο προκαταρκτικό της στάδιο, απέδωσε μέχρι στιγμής άριστα αποτελέσματα.
Ούτω, εκτός των όσων ευρημάτων αναφέραμε εις προηγούμενα φύλλα μας, που μαρτυρούν διά την μεγάλη αρχαιολογική αξία των μνημείων της Αρχαίας Τρίκκης, τις τελευταίες ήμερες απεκαλύφθη εις τον προαναφερθέντα χώρο, δηλαδή προς την κατεύθυνσιν του ναού του Αγίου Νικολάου, θαυμασίως διατηρούμενο ψηφιδωτό δάπεδο όπισθεν του μεγάλου και πολυτελούς αναλήμματος. Η ηλικία και τεχνοτροπία του ψηφιδωτού αυτού φαίνεται, καίτοι ουδέν ακόμη ανεκοινώθη σχετικώς, η ιδία προς το ψηφιδωτό προ της οικίας Ζουρνατζή.
Επίσης εις την αυτήν περιοχή ευρέθησαν, κατά πληροφορίας μας, και αργυρά κοσμήματα, μαρτυρούντα περί του πλούτου των κατοίκων της Τρίκκης ακόμη και κατά τους τελευταίους χρόνους της αρχαιότητος.
Εξ’ όλων των ανωτέρω αποδεικνύεται δι’ άλλην μίαν φοράν η μεγάλη σημασία των διεξαγομένων εις την πόλη μας ανασκαφών, ταυτοχρόνως δε προβάλλει επιτακτική και η ανάγκη όπως αναληφθεί πραγματική εκστρατεία, και ει δυνατόν εις παγκόσμιο κλίμακα, διά την πλήρη αποκάλυψη του αρχαιοτέρου Ασκληπιείου της Ελλάδος.
Επ’ ευκαιρία σημειώνουμε το μεγάλης σημασίας διά την πόλη μας και τις αρχαιότητες της γεγονός της ιδρύσεως «Φιλαρχαίου Εταιρίας Τρίκκης» υπό προοδευτικών συμπολιτών, η όποια πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει την αφετηρία για την προβολή αυτής ανά το Πανελλήνιο, αλλά και στους διεθνείς επιστημονικούς κύκλους. Και αισθανόμεθα διά τούτο ιδιαιτέρα χαρά, διότι στην ίδρυση της συνετέλεσαν τα μέγιστα οι σχετικοί αγώνες της ανά χείρας εφημερίδος, η οποία δεν έπαυσε ποτέ, από της ενάρξεως, των ενταύθα ανασκαφών, να τονίζει τη μεγάλη αρχαιολογική σημασία αυτών και ειδικότερα τα οφέλη που θα προκύψουν εκ της ολοκληρώσεως των για την εν γένει πρόοδο της πόλεώς μας.
Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ
ΜΕ ΤΟ ΑΠΟΚΑΛΥΦΘΕΝ ΨΗΦΙΔΩΤΟΝ ΔΑΠΕΔΟΝ Η ΠΟΛΙΣ ΜΑΣ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΜΙΑΝ ΑΠΟ ΤΑΣ ΠΡΩΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΝ
Τονίσαμε κατ’ επανάληψη την σημασία που έχουν οι διενεργούμεναι στην πόλη μας ανασκαφές, σημασία όχι μόνον τοπική και πανελλήνιο, αλλά και παγκόσμιο, δεδομένου ότι εδώ βρίσκεται το αρχαιότερο Ασκληπιείο.
Ήδη τα ερχόμενα συνεχώς εις φώς κατά την πρόοδο των ανασκαφών ενισχύουν απολύτως την άποψη μας αυτή.
Ούτω, κατόπιν της ορθής κατευθύνσεως που έδωσε απ’ αρχής στις ανασκαφές ο έφορος αρχαιοτήτων Θεσσαλίας κ. Δημήτριος Θεοχάρης και των εντόνων προσπαθειών του, εκτός των όσων αναφέραμε σε προηγούμενα φύλλα μας, κατ’ αυτάς απεκαλύφθη θαυμάσιο ψηφιδωτό δάπεδο στον χώρο του Αγίου Νικολάου, το οποίον είχε διακοσμητικό χαρακτήρα και αποτελείτο εκ γραμμικών στοιχείων αποτελούντων πλαίσια περιέχοντα διαφόρους παραστάσεις, ως ζώων, καρπών, ιχθύων κ.λπ., και στο κέντρο μίαν θαυμάσιας τέχνης παράσταση γυμνού ανδρός κρατούντος μίαν ταινία, η οποία έχει αποδοθεί με σπανία τέχνη, ιδίως εις τους σκιοφωτισμούς και την πλαστικότητα του σώματος.
Πράγματι εκπλήσσεται κανείς παρατηρώντας το ψηφιδωτό αυτό διά την δεξιότητα του τεχνίτη, ο οποίος μετέφερε εις ένα δάπεδο το χρωματικό κάλλος ενός θαυμάσιου ζωγραφικού πίνακα. Με το ψηφιδωτό αυτό η πόλις μας καταλαμβάνει ήδη μίαν από τις πρώτες θέσεις σε αρχαιολογικά ευρήματα, διότι αναλόγου τέχνης δάπεδα και τοσαύτης πολυτελείας κτίρια δεν έχουν αποκαλυφθεί μέχρι τούδε εις όλη τη Θεσσαλία. Αν μάλιστα σκαφθεί κανείς ότι πρόκειται περί του ακραίου σημείου του Ασκληπιείου, του οποίου δεν απεκαλύφθη ακόμη ο κυρίως ναός και βωμός του —δηλαδή το κέντρο του ναού— θα πρέπει να αναμένονται εκπλήξεις και ευρήματα ανεκτίμητου επιστημονικής, αλλά και καλλιτεχνικής αξίας και σημασίας.
Κατόπιν όλων αυτών προβάλλει πλέον οξύ το πρόβλημα της αμέσου απαλλοτριώσεως, του περιφραγμένου τουλάχιστον και μη οικοδομηθέντος ακόμη χώρου προ του ναού του Αγίου Νικολάου, ώστε στο μέλλον να αποκαλυφθεί ολόκληρο το ψηφιδωτό δάπεδο του λαμπρού αυτού κτιρίου της Αρχαίας Τρίκκης, και να αφεθούν ακάλυπτα τα αποκαλυφθέντα διά να δύνανται να τα θαυμάζουν οι επισκεπτόμενοι την πόλη μας.
Θα ήτο μάλιστα σκόπιμο να αποκαλυφθεί και ο λουτρών (θέρμαι) προ της οικίας Ζουρνατζή, ο όποιος κοσμείται επίσης με θαυμάσια ψηφιδωτά, κατεδαφιζομένου του τμήματος που ρυμοτομείται.
Και με την ευκαιρία ρωτάμε: Διατί καθυστερεί η κατεδάφιση του;
Επανερχόμενοι εις το θέμα των ανασκαφών εις τον χώρο του Αγίου Νικολάου τονίζουμε την ανάγκη όπως εξευρεθεί κάποια λύση ώστε να μη εμποδίζει το γνωστόν γκαράζ την συνέχιση των. Διότι όπως έχουν προς το παρόν τα πράγματα εκεί είναι αδύνατον να επιτευχθεί πλήρης αποκάλυψη και άλλων ψηφιδωτών λόγω της κινήσεως των εισερχομένων στο γκαράζ αυτοκινήτων. Τουλάχιστον να κλεισθεί η θύρα του γκαράζ προς την πλευρά των ανασκαφών και να ανοιχτεί άλλη προς την πλευρά του ναού Αγίου Νικολάου, διότι αν μείνουν τα πράγματα ως έχουν θα διακοπούν, τελείως οι ανασκαφές όπερ δεν συμφέρει επ’ ουδενί λόγω.
Ωστόσο οι ανασκαφές για φέτος βρίσκονται προς το τέρμα των ελλείψει όχι τόσο χρημάτων όσο δυνατοτήτων χώρου.
Ελπίζεται ότι με την ανάληψη δράσεως υπό της νεοσύστατου «Φιλαρχαίου Εταιρίας Τρίκκης» οι ανασκαφές θα προωθηθούν και τα απαιτούμενα μέσα θα εξασφαλιστούν εις τρόπον ώστε να βαδίσουμε εν προκειμένω επί θετικότερων βάσεων.
ΕΚΣΚΑΦΕΥΣ ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΑΝΑΠΟΔΟΝ
ΑΠΕΚΑΛΥΨΕ ΘΗΣΑΥΡΟΝ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΞΙΑΣ
Εις αγρόν κατοίκου Λιλής ευρέθη πιθάρι με αρχαία νομίσματα μεγάλης αξίας — Και ρούβλι με χρονολογία 1843
Κατά πληροφορίας μας από τον συνοικισμό Λιλή Παραποτάμου μέγας θησαυρός αποκαλύφθηκε εκεί τις απογευματινές ώρες της χθες και υπό τις ακολούθους συνθήκες:
Πλησίον του συνοικισμού και έπη του Ανάποδου ποταμού εργάζεται εκσκαφέας τόσον διά την διαρρύθμιση της κοίτης του, όσο και την ενίσχυση του δεξιού αναχώματος.
Κατά την εκσκαφή και παραλαβή όγκων χώματος και από παρακείμενο αγρό κατοίκου Λιλής το μαχαίρι του κουβά του εκσκαφέως έκοψε μέγα πιθάρι περί το μέσον εκ του οποίου ξεχύθηκαν πλέον των 5 οκάδων αρχαία νομίσματα, διαφόρου μεγέθους και σημαντικής αρχαιολογικής και νομισματικής αξίας.
Μεταξύ αυτών ευρέθησαν πολλά φλουριά, λίρες, και ρούβλι φέρον χρονολογία 1843.
Τα παραμείναντα νομίσματα στο πιθάρι παρελήφθησαν υπό του αμέσως καταφθάσαντος αστυνομικού σταθμάρχη Φήκης, τα δε υπόλοιπα διασκορπίσθηκαν υπό του κουβά του εκσκαφέως με αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν οι κάτοικοι Λιλής και να ερευνούν διά την παραλαβή των.
Κατά την ομολογία κατοίκου της Λιλής, άγοντος ηλικία 100 περίπου ετών, εις την περιφέρεια εκείνην και ειδικότερα τον αγρό ευρέθησαν προ ετών και άλλα νομίσματα, και ότι εκεί είχε την κατοικία του ο παλαιός τσιφλικάς Βενέτης.
Λέγεται ακόμη, ότι κάτω από το μέρος που βρέθηκε το πιθάρι με τα νομίσματα, υπάρχει και υπόγειο.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΑ ΟΣΑ ΠΑΡΕΣΤΑΘΗΣΑΝ ΤΑ AΝEYPEΘEΝTA ΕΙΣ ΛΙΛΗΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Εκ των ανευρεθέντων 2 είναι χρυσά και 40 αργυρά — Συνεχίζονται αι έρευναι διά την ανεύρεσιν και άλλων διασκορπισθέντων υπό του εκσκαφέως
Κατόπιν της πληροφορίας ότι εις τον συνοικισμό Λιλή Παραποτάμου απεκαλύφθη κατά την εκσκαφή του εκσκαφέως μέγας θησαυρός εκ χρυσών και αργυρών νομισμάτων παλαιάς εποχής, μετέβησαν χθες επί τόπου ο διοικητής Χωροφυλακής κ. Αντωνίου, ο οικονομικός έφορος κ. Καρούμπας και ο αναπληρών τον διοικητή της Υποδιοικήσεως κ. Γώγος, οι όποιοι διαπίστωσαν τα κατωτέρω.
Πράγματι σε απόσταση 100 μέτρων από τον Ανάποδο ποταμό και εντός αγρού κατοίκου του συνοικισμού Λιλή, κατά την παραλαβή όγκου χώματος υπό του εκσκαφέως διά την ενίσχυση του δεξιού αναχώματος, ο κουβάς παρέσυρε ένα τσουκάλι περιέχον διάφορα νομίσματα, τα οποία και διασκόρπισε. Εκ τούτων ανευρέθηκαν μόνον 40 αργυρά και δύο χρυσά. Δεν πρόκειται δε περί μεγάλου θησαυρού ως κατ’ αρχήν παρεστάθη.
Εκ των δύο χρυσών το ένα αναγράφει: «Ναπολέων Γ’ 1874» και είναι πέντε φράγκων και το έτερον μάλλον ενετικό φέρον χρονολογία 1802.
Εκ των αργυρών: Ένα αναγράφει, Κάρολος Δ’ 1804» άλλο «Μεξικανική Δημοκρατία 1834» τρίτον ρούβλι με χρονολογία 1811, τέταρτον Φρειδερίκος Αύγουστος — Σαξονία 1809, πέμπτον Μεξικανική Δημοκρατία 1844, έκτον Κάρολος Ισπανίας 1797, έβδομον Κάρολος Γ’ Ισπανίας 1782, όγδοο Βασιλεύς Ισπανίας 1774, ένατο Φρειδερίκος Αύγουστος Δ’ βασιλεύς Σαξονίας 1774, δέκατον Ισπανία 1704, ενδέκατο Βολιβιανή Δημοκρατία 1836, διάφορα ρούβλια με χρονολογία 1846, 1841, 1825, και άλλα με χρονολογία 1764, 1775, 1782, 1839 δημοκρατιών και βασιλέων διαφόρων κρατών.
Εις τον χώρο, όπου ευρέθησαν τα ανωτέρω συνεχίζονται οι προσπάθειες προς ανεύρεση και άλλων νομισμάτων, τα οποία διασκορπίστηκαν και καλύφθηκαν από τα χώματα, κατά την μεταφορά τούτων υπό του εκσκαφέως.
ΒΕΒΑΙΟΥΤΑΙ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΚΡΥΜΜΕΝΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΛΙΛΗΝ
Το ιστορικό του χωρίου
Νεώτερες πληροφορίες περί των ανευρεθέντων εις Λιλή Παραποτάμου αργυρών και χρυσών νομισμάτων αναφέρουν τα κατωτέρω.
Ο αγρός, όπου ταύτα ευρέθησαν ανήκει σήμερον εις τους κληρονόμους Γεωργίου Ζιώγα και εις τον χώρο αυτό υπήρχαν προ εκατό και πλέον ετών οικίες του παλαιού χωρίου μεταξύ των οποίων και ενός Βενέτη ο όποιος πέθανε το 1850 περίπου και ήρθε στο Λιλή ως καταδιωκόμενος.
Ούτος ως λέγει ο γεροντότερος του χωρίου Ιωάν. Χασιώτης ετών 90, ήρθε από την Βενετία με μέγα θησαυρό, άγνωστο γιατί εγκαταλείψας το εμπορικότερο αυτό κέντρο την εποχή εκείνη. Το ότι ήρθε από εκεί δικαιολογείται και από τα ανευρεθέντα νομίσματα παλαιών χρονολογιών και διαφόρων δημοκρατιών και βασιλειών.
Δεν αποκλείεται ακόμη ταύτα να είχε κρυμμένα και ο παππούς του Ιωάννου Χασιώτη, Δημήτριος, ο οποίος έδρασε κατά την εποχή του ως κλέφτης και εξοντώθηκε ως τοιούτος, ή ο υιός, αυτού Θεόδωρος, ο οποίος ήτο πολύ ευκατάστατος, αλλά όταν πέθανε ευρέθη μόνο με 25 δραχμές.
Πάντως κοινή είναι η βεβαίωση ότι τα ανευρεθέντα ανήκαν στον Βενέτη και ότι υπάρχουν και άλλοι θησαυροί κρυμμένοι τόσον αυτού, όσον και του Χασιώτη, Μαυρογιάννη και Τσαντήλα, δεδομένου ότι παλαιότερα το χωρίον περιεβάλετο από πυκνό δάσος και ήτο το κρησφύγετο των τότε ληστών 
της περιοχής.
Το σημερινό του όνομα το χωρίον έλαβε από την θυγατέρα του τσιφλικούχου Τσιτσοπούλου Εύαγγελία —Λιλήν— και μετέπειτα σύζυγο του Κωνστ. Ζαβιτσάνου.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
