Τα σημερινά Τρίκαλα δεν μοιάζουν σε τίποτα με τα Τρίκαλα του 19ου αιώνα. Στα τέλη της Τουρκοκρατίας την πόλη αποτελούσαν διάφορες συνοικίες που εκτείνονταν στις πλαγιές του Φρουρίου προς τα ανατολικά μέχρι τη πεδιάδα, αλλά κύρια στη βόρεια όχθη του Ληθαίου και προς τα νοτιοδυτικά, στη νότια όχθη του ποταμού.
Τότε τα Τρίκαλα ήταν μια πολύ μικρή πόλη. Μια πόλη που εξαπλώθηκε ραγδαία, με αποτέλεσμα το πολεοδομικό της συγκρότημα να αποτελείται από γειτονιές που παλιότερα ήταν εκτός των τειχών της ή ήταν αγροτικές εκτάσεις.
Πολλοί κάτοικοι της πόλης αλλά και των άλλων περιοχών, ειδικότερα οι νεότεροι αγνοούν εντελώς κάποιες συνοικίες, συνοικισμούς ή ακόμη και γειτονιές, και είτε να μην γνωρίζουν που βρίσκονται αυτές, είτε να μην τις έχουν καν ακουστά.
ΕΡΕΥΝΑ – ΚΕΙΜΕΝΑ: ΣΩΤΗΡΗΣ Α. ΜΠΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ
Αλώνια Αγίου Κωνσταντίνου
Συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου (όπου το 11ο Δημοτικό Σχολείο). Στα χρόνια του Εμφυλίου (1946-49) εδώ υπήρχαν παραπήγματα όπου διέμεναν οι κάτοικοι των «ανταρτόπληκτων» χωριών. Το όνομα το πήρε γιατί υπήρχαν τα αλώνια της συνοικίας.
Αράπ Μαχαλάς ή Γύφτικα
Πρόκειται για συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου, ανάμεσα στις οδούς Αρ. Παππά και Φλεγίου, κοντά στα παλιά Ψυγεία Κλιάφα. Η ονομασία της συνοικίας προήλθε από τους κατοίκους της που κατέβηκαν από τον Αμάραντο Καλαμπάκας και οι οποίοι ήταν αρκετά μελαμψοί και μιλούσαν βλάχικα, ελληνικά και τούρκικα. Οι τρικαλινοί τους φώναζαν Βλαχότουρκους ή γύφτους. Παλαιά εκεί υπήρχαν λαχανόκηποι.
Εργατικά
Συνοικία προς τα Αλώνια Αγίου Κωνσταντίνου από τη δεκαετία του 1950. Αρχικά κατοίκησαν κάποιες οικογένειες εργατών και οι εργατικές κατοικίες τους κτίστηκαν το 1955. Είναι τα λεγόμενα Παλαιά Εργατικά. Μετά το 1968 δημιουργήθηκαν στην προέκτασή τους τα Νέα Εργατικά, προς τα Σαράγια.
Καραμανλήδικα
Συνοικία που εκτείνεται από τη γέφυρα Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι την οδό Λαρίσης. Εκεί εγκαταστάθηκαν οι Καραμανλήδες, Έλληνες τουρκόφωνοι Χριστιανοί, από την Καραμανία περιοχή της ΝΔ. Μικράς Ασίας. Είναι η συνοικία όπου κατά την πλημμύρα του 1907 καταστράφηκαν 174 σπίτια.
Από τη γέφυρα Ριζαριού μέχρι το «Σταυροδρόμι», (οικία Βενδίστα), μεταπολεμικά δημιουργήθηκε η μικρή συνοικία Πάσχου, από το όνομα των πρώτων που έχτισαν σπίτι, Αδελφών Πάσχου. Ένα μέρος της νέας συνοικίας λέγεται Μισδανίτικα, επειδή οι κάτοικοι προέρχονται από το Αγναντερό Καρδίτσας, (παλιά ονομασία Μισδάνι).
Παραπήγματα
Συνοικία ανάμεσα στο Στάδιο και στον Ληθαίο, όπου και εδώ κατά τα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου (1946-49) εγκαταστάθηκαν οι λεγόμενοι «Ανταρτόπληκτοι» οι οποίοι στεγάστηκαν σε πρόχειρα ξύλινα σπίτια. Η περιοχή λεγόταν Αμυγδαλιές λόγω των κτημάτων που υπήρχαν με αμυγδαλιές. Αυτά τα κτίσματα διατηρήθηκαν μέχρι το 1970, οπότε και κατασκευάστηκαν νέα σύγχρονα και ο οικισμός ονομάστηκε Αλώνια Αγίου Κωνσταντίνου επειδή εδώ βρίσκονταν τα Αλώνια της περιοχής.
Αραπάτικα
Συνοικία που βρίσκεται περίπου στο χώρο των Δικαστηρίων και πήρε το όνομα της από τους Άραβες που είχαν εγκαταστήσει εκεί οι τούρκοι. Εδώ είχαν εγκατασταθεί και τα πρώτα πορνεία με γυναίκες που ήρθαν από τη Λάρισα μετά το 1881 και έφυγαν περίπου το 1895. Η θέση αυτή λεγόταν και «Χιλιόμετρο» διότι η απόσταση από την πόλη ήταν 1000 μέτρα περίπου.
Εβραίικα
Συνοικία όπου κατοικούσαν οι Εβραίοι και βρίσκεται μεταξύ των οδών Κονδύλη – Περσεφόνης – Αθ. Διάκου – Σωκράτους. Γύρω στα 1885 αριθμούσε περισσότερους από 1000 κατοίκους και στο μεσοπόλεμο περί τους 400 με 500 κατοίκους. Οι περισσότεροι ξεκληρίστηκαν από τους Γερμανούς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστοι. Η παλιά Συναγωγή βρισκόταν στην οδό Κονδύλη και με τη ρυμοτόμηση της οδού Κονδύλη καταστράφηκε ενώ η νέα βρίσκεται στην οδό Αθ. Διάκου.
Μανάβικα ή Χαλκουργεία
Συνοικία στο κέντρο, στην παλιά πόλη, όπου τα παλιά χρόνια υπήρχαν αποθήκες οπωροκηπευτικών και σήμερα λειτουργούν κυρίως εστιατόρια, ταβέρνες και καφετέριες στα αναπαλαιωμένα διατηρητέα παλιά κτίσματα. Για την ιστορία τα πρώτα μαγαζιά του είδους άνοιξαν το 1996.
Πριν από τον πόλεμο του 1940 τα περισσότερα καταστήματα ήταν χαλκουργεία, τα οποία αργότερα μετατράπηκαν σε αποθήκες οπωροκηπευτικών. Το τελευταίο χαλκουργείο ήταν του Μίμη Λώλη και έκλεισε το 1998.
Εκεί εγκαταστάθηκαν περίπου το 1930 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1960 τα πορνεία. Αν και έγινε προσπάθεια να κλείσουν λίγο πριν τον πόλεμο του 1940, η προσπάθεια απέτυχε. Ήταν η μεγαλύτερη συνοίκηση οίκων ανοχής της Ελλάδος, με 42 οίκους ανοχής. Το 1955 με νόμο καταργήθηκαν και πολλές γυναίκες έφυγαν από τα Τρίκαλα, ενώ άλλες εγκαταστάθηκαν σε παλιά σπίτια στην περιοχή της Μπάρας.
Το 1988, επί Δημαρχίας Αθ. Τριγώνη, ο Δήμος πεζοδρόμησε την περιοχή και προσπάθησε ανεπιτυχώς να μεταφέρει την καθημερινή Λαϊκή Αγορά.
Μνήματα ή Τρανά Μνήματα
Συνοικία των Τρικάλων μεταξύ των οδών Βούλγαρη – Αλεξάνδρας – Βαλαωρίτου – Κορωνίδος. Η ονομασία της πιθανόν να προήλθε επειδή εκεί οι Τούρκοι έθαψαν τους νεκρούς από την ευλογιά του 1813. Τμήμα της αποτελούν τα Βουλγάρικα. Μετά την αναχώρηση των Τούρκων και την καταστροφή του Νεκροταφείου, το αμμώδες έδαφος θα χρησιμοποιηθεί για αμμοληψία. Από το 1946 και μετά στεγάστηκαν στην περιοχή πρόσφυγες από τα ανταρτόπληκτα χωριά κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ενώ είχαν εγκατασταθεί εκεί πριν τον πόλεμο βλάχοι από τον Ασπροπόταμο. Αρχές της δεκαετίας του 1960 κτίστηκε το 3ο Γυμνάσιο.
Ξυλάδικα
Περιοχή στο κέντρο της πόλης μεταξύ της οδού Κολοκοτρώνη και του Ληθαίου και ονομάζονταν έτσι διότι υπήρχαν εκεί αποθήκες ξυλείας. Στην Τουρκοκρατία εκτείνονταν μεταξύ των οδών Τζαβέλα- Ζάππα-Μιαούλη-Βενιζέλου. Η ξυλεία έφτανε με το ρεύμα του Πηνειού από την Πίνδο έως τον Καραβόπορο και από εκεί έως εδώ με κάρα.
Τσαγκαράδικα
Λεγόταν η περιοχή μεταξύ των δρόμων Γαμβέτα – Γλάδστωνος όπου βρίσκονταν τα περισσότερα τσαγκαράδικα.
Πυργετός
Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων. Είναι παλαιός οικισμός και ανήκε στην Πόρτα Παναγιά. Στην όχθη του Αγιαμονιώτη, υπάρχει αντλιοστάσιο που κατά τους θερινούς μήνες ενισχύει με νερό την κοίτη του Ληθαίου, ώστε να αρδεύονται οι διάφορες φυτείες.
Πύργος ή Κόκκινος Πύργος
Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων που υπήρχε από την Τουρκοκρατία. Υπήρχε τουρκικό διώροφο κτίσμα από κόκκινη πέτρα το οποίο ίσως ήταν παρατηρητήριο. Στη θέση όπου σήμερα είναι οι εργατικές κατοικίες βρίσκονταν τα αλώνια του συνοικισμού.
