Αναδημοσιεύουμε δύο κείμενα για τον «Μεγάλο Ευεργέτη», όπως χαρακτηρίστηκε, της πόλης μας. Το ένα του π. Δημάρχου Κων. Παπαστεργίου και το δεύτερο από τον δημοσιογράφο Θύμιο Λώλη.

Μέγας Ευεργέτης της πόλης των Τρικάλων

«Προσηνής ως άνθρωπος και μειλίχιος χαρακτήρας, κατάφερε να έχει μόνο φίλους σε όλα τα κοινωνικά στρώματα»

Του Κων. Δ. Παπαστεργίου, π. Δημάρχου Τρικκαίων

Ο αείμνηστος Γιάννης Ματσόπουλος, επάξια και δίκαια κέρδισε τον επίζηλο τίτλο του “Μεγάλου Ευεργέτη” της πόλης μας. Και δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Επαλήθευσε τον κανόνα που θέλει όλους τους μεγάλους δωρητές και εθνικούς ευεργέτες να έλκουν την καταγωγή τους από την εύανδρο Ήπειρο.

Ήρθε μικρός στην πόλη μας το 1895, σε ηλικία οκτώ χρονών, από τη γενέτειρα του Ελάτη Ιωαννίνων. Μαθητής τότε φιλοξενήθηκε στη συγγενική του οικογένεια του Δημ. Ματσοπούλου. Συνέχισε τα εγκύκλια μαθήματα του στο Γυμνάσιο Τρικάλων. Στην ηλικία των 16 χρόνων μπήκε στη βιοπάλη εργαζόμενος ως αλευρεργάτης στην αλευροβιομηχανία “Γ. Αγαθοκλής και Σία” της οποίας σημαντικός μέτοχος ήταν ο θείος του Δ. Ματσόπουλος.

Από το 1914 που διαλύθηκε η παραπάνω εταιρεία ο Γ. Ματσόπουλος, ορεξάτος νέος επιδόθηκε με μεγάλη επιτυχία στο ελεύτερο σιτεμπόριο. Μυαλό ανοιχτό, αντοχή ατσάλινη, βούληση ακατάβλητη και με περισσό ζήλο για τη δουλειά του, κατάφερε να γίνει κυρίαρχος στον τομέα της αλευρεμπορίας, αφού έγιναν κύριοι του ομώνυμου Μύλου μαζί με τα αδέλφια του.

Πέραν από την καθ’ αυτή δουλειά του, αναδείχτηκε ταυτόχρονα και σημαντικός κοινωνικός παράγοντας. Υπήρξε πρόεδρος του ΠΙΚΠΑ Τρικάλων, οργάνωσε τις παιδικές κατασκηνώσεις στην Ελάτη, πρόσφερε επί σειρά δεκαετιών τις υπηρεσίες του ως πρόεδρος του Τρικαλινού τμήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Μέχρι το θάνατο του (1η Μαρτίου 1978) ήταν πρόεδρος του Δ/κου Συμβουλίου του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Τρικάλων.

Προσηνής ως άνθρωπος και μειλίχιος χαρακτήρας, κατάφερε να έχει μόνο φίλους σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Σφικτός σε άσκοπες δαπάνες, μα γαλαντόμος σε κοινωνικές χειρονομίες. Πολλοί οι ευεργετηθέντες απ’ αυτόν, αλλά παραμένουν σχεδόν άγνωστοι, γιατί ο Γιάννης Ματσόπουλος βοηθούσε τους αναξιοπαθούντες με χριστιανική διακριτικότητα. Φίλοι του ταπεινοί πολίτες, αλλά και μεγαλοσχήμονες.

Ξεχωριστή και ιδιαίτερη φιλία τον συνέδεε με τον επί χρόνια πρόεδρο του Ε.Ε.Σ. – και μετέπειτα υπηρεσιακό πρωθυπουργό – μακαρίτη Κων. Γεωργακόπουλο.

Με τον Γ.Μ. συνδέθηκα αφ’ ότου εγκαταστάθηκα ως επαγγελματίας Μηχανικός στην πόλη μας. Ήμασταν (μαζί με τον κ. Σωτ. Μερτσιώτη) οι τεχνικοί του σύμβουλοι. Με τιμούσε με τη φιλία του και αρκετές φορές μου εμπιστευόταν τις μύχιες σκέψεις του.

Θυμάμαι, μόλις είχα εκλεγεί ως Δήμαρχος Τρικκαίων (Μάρτιος 1975), ότι είχε έρθει στο Δημαρχείο να με συγχαρεί και να μου ευχηθεί “ευόδωση” στο βαρύ έργο που είχα αναλάβει. Στην πορεία της συζήτηση μας, μου ζήτησε να μεριμνήσω για μία συνάντηση του με τον Λεωνίδα Μακρή, γιατρό, λόγω του ότι συγκατοικούσε με τον πεθερό μου Β. Βλαχοκώστα, και διότι εκείνη την εποχή ο Λ. Μακρής ήταν αδιάθετος. Το ραντεβού κλείστηκε και (αρχές Απριλίου 1975) μαζί επισκεφθήκαμε το γιατρό στο επί της οδού Βύρωνος και Γαριβάλδη σπίτι του.

Εκεί μπήκε – μεταξύ των άλλων – και το θέμα τη διάθεσης των περιουσιακών τους στοιχείων (μετά θάνατον). Υποστήριξα ότι η καλύτερη επιλογή είναι η κληροδοσία τους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κάθε τόπου. Επιχειρηματολόγησα με παραδείγματα πως δωρεές και ιδρύματα ποικιλώνυμα αφανίστηκαν και έσβησαν μαζί με τους δωρητές τους, γιατί δεν υπήρχαν ευαισθησίες, υπευθυνότητες ή και ασφαλιστικές δικλείδες για υλοποίηση των κληροδοσιών. Τους άφησαν να πουν τα δικά τους και τους αποχαιρέτισα. Τον αείμνηστο Γ. Ματσόπουλο τον απασχολούσε σοβαρά το θέμα της περαιτέρω διάθεσης και αξιοποίησης της περιουσίας του υπέρ του κοινωνικού συνόλου. Σε κάθε ευκαιρία το έφερνε στην επιφάνεια.

Το απόγευμα της 15ης Ιουνίου 1977, ημέρα Τετάρτη – αντιγράφω από το ημερολόγιο μου – ύστερα από πρόσκληση του πήγα στο επί της οδού Ασκληπιού σπίτι του “για ένα καφέ” όπως είπε. Εκεί μου δόθηκε η ευκαιρία να τεκμηριώσω την παλαιά μου άποψη. Ότι τα καλύτερα και τα βιωσιμώτερα κληροδοτήματα είναι εκείνα που περιέρχονται στις τοπικές κοινωνίες, στην Τοπική Αυτ/ση.

Τον θυμάμαι προβληματισμένο, γιατί είχε μακροχρόνιους φιλικούς και συναισθηματικούς δεσμούς με τον Κ. Γεωργακόπουλο (Ε.Ε.Σ.) και με το Νοσοκομείο Τρικάλων. Αποχαιρετώντας τον το βράδυ εκείνο, έμεινα με την ασφαλή διαίσθηση ότι η αποκλειστική πλέον και αβίαστη επιλογή του ήταν ο Δήμος Τρικκαίων να είναι ο καθολικός κληρονόμος όλης της περιουσίας του . Δεν μου το αποκάλυψε στις κατοπινές συναντήσεις μας, αλλά από τα συμφραζόμενα και τις ερωτήσεις που μου έκανε για το πώς βλέπω την αξιοποίηση του Μύλου, εδραιώθηκε η πεποίθηση μου ότι ο Γ. Ματσόπουλος θα είναι ο μεγαλύτερος ευεργέτης του Δήμου Τρικκαίων.

Το Φεβρουάριο του 1978, προς το τέλος, ήταν άρρωστος και νοσηλεύονταν στο Νοσοκομείο Τρικάλων. Το Σάββατο 25/2/78 αναχωρώντας για υπηρεσιακούς λόγους για την Αθήνα, πέρασα να του ευχηθώ γρήγορη ανάρρωση. Ζήτησε από τους παρευρισκόμενους στο θάλαμο νοσηλείας να μας αφήσουν μόνους. Είχε προαισθανθεί την κακή πορεία της υγείας του. Μου έσφιξε θυμάμαι το χέρι – και μου είπε με νόημα: “Δήμαρχε, ώρα σου καλή και μη με ξεχάσεις, εγώ έκανα το χρέος προς την πόλη που αγάπησα και έζησα όλη μου τη ζωή”.

Την Τετάρτη 1/3/78 ο αείμνηστος Γ. Ματσόπουλος άφησε την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο Τρικάλων σε ηλικία 91 χρόνων. Η κηδεία του έγινε πάνδημη και στους επικήδειους λόγους σκιαγραφήθηκε η μεγάλη ψυχή του Ευπατρίδη Γιάννη Ματσόπουλου.

Μία μέρα μετά, (2/3/1978) με φροντίδα και αίτηση προς το Μονομελές Πρωτοδικείο Τρικάλων του δικηγόρου κ. Θεμ. Σφύρη, αντιπροέδρου τότε του Δ.Σ. του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Τρικάλων, δημοσιεύθηκε η από 14/7/1977 ιδιόγραφη διαθήκη του αείμνηστου Γιάννη Ματσόπουλου. Με τη διαθήκη του αυτή θυμόσοφος, έντιμος και μεγάθυμος, ο άνθρωπος (με Κεφαλαία) Γιάννης Ματσόπουλος άφηνε όλη του την ακίνητη περιουσία στο Δήμο Τρικκαίων “δια να γίνει πνεύμων της πόλεως, λόγω των πολλαπλών πλεονεκτημάτων”

Η διαθήκη του, από επτά σελίδες, είναι ένα κείμενο άξιο σχολιασμού, αλλά η έλλειψη χώρου δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο. Επιγραμματικά μόνο μπορεί να λεχθεί ότι από τις σελίδες του αναδίδεται το άρωμα μιας μεγάλης και ανεπανάληπτης, μιας σπάνιας ψυχής. Ο αείμνηστος Γιάννης, δεν ξέχασε ούτε τους συνεργάτες ούτε την γενέτειρά του. Έδινε οδηγίες στο Δήμο να καταβληθούν διάφορα χρηματικά ποσά στους επώνυμους που ανέφερε, πράγμα το οποίο ο Δήμος μας πραγματοποίησε ευχαρίστως.

Ο Δήμος παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που διέρχεται, φρόντισε να “μη ξεχάσει” το μεγαλύτερο ευεργέτη του. Ήδη το “Πάρκο Ματσόπουλου” είναι σημείο αναφοράς για την πόλη μας. Πολύ ενωρίς προκήρυξε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την ανακατασκευή, συντήρηση και αξιοποίηση της περιοχής του Μύλου. Στα χρόνια που έρχονται ο χώρος του “Πάρκου Ματσόπουλου” θα είναι μία από τις καλύτερες περιβαλλοντικές οάσεις της πόλης μας.

Το όνομα του αείμνηστου Γιάννη Ματσόπουλου, έχει πλέον συνταυτιστεί με ότι το ευγενέστερο και γι’ αυτό θα μείνει ανεξίτηλο στο διηνεκές από τη μνήμη (και την καρδιά) των Τρικαλινών. Θα πρέπει ο Δήμος μας, να ολοκληρώσει και την κατασκευή του “Κήπου των Ευεργετών” που άρχισε να δημιουργείται, επί των ημερών μου, στο χώρο του Μύλου Ματσόπουλου, ώστε να τοποθετηθούν οι προτομές των μεγάλων τέκνων της πόλης μας.

Πρέπει επίσης να ληφθεί ειδική μέριμνα για την κατάλληλη περιτοίχιση ή περίφραξη με καλαίσθητο τρόπο της όλης έκτασης του “Πάρκου” ώστε να σταματήσει αυτό να είναι έρμαιο κάθε αυθαίρετης χρήσης. Εξυπακούεται ότι θα πρέπει να γίνουν και οι προβλεπόμενες από την αρχική βραβευμένη μελέτη, διαρρυθμίσεις και επεμβάσεις στην περιβάλλουσα του Μύλου περιοχή, αναβαθμίζοντας την (π.χ. κατασκευή λιμνών με το τρεχούμενο νερό του Αγιαμονιώτη, στοιχειώδες αμφιθέατρο κ.λπ.).

Η προτομή του Γιάννη Ματσόπουλου, που είναι έτοιμη από το 1998 (όπως και άλλων ευεργετών. Τέλη Αντωνίου, Πόπης Καστρακίδη. Παπακυριαζή κ.λπ.) πρέπει να στηθεί και να δεσπόζει του ομωνύμου πάρκου. Αδυνατούμε να πιστέψουμε στα φημολογούμενα ότι δήθεν εμποδίζεται η ολοκλήρωση του “Κήπου των Ευεργετών” γιατί αντιδρά γειτονικός παράγων!

Σε μια προγραμματιζόμενη εργασία μου, σχετική με τους Τρικαλινούς ευεργέτες, θα έχουμε την ευκαιρία να γράψουμε περισσότερα για το Γιάννη Ματσόπουλο. να περιγράψουμε τα της διαθήκης του, την απροσμέτρητη καλοσύνη του και κάποιες σκέψεις του που προφορικά συζητούσαμε μαζί.

Τελειώνοντας πρέπει να τονίσω με ιδιαίτερη ικανοποίηση και να επαινέσω και τη στάση των στενών συγγενών, ανεψιών του Τιτίκας και Γιώργο Φιλίππου, της Ανδρομάχης Οικονομίδου και των εξαδέλφων του Πιπίτσας, Γιώτας και Κώστα Ματσόπουλου.

Η ψυχή του αείμνηστου Γιάννη θα αγάλλεται εσαεί και θα μνημονεύεται από όλο τον κόσμο που θα απολαμβάνει τις όμορφες και τις καλές στιγμές στο χώρο του Μύλου, του “Πάρκου Ματσόπουλου” όπου ο Γιάννης μας, έζησε μια ολόκληρη ζωή.

Μια σύντομη σκιαγράφηση

Ο Ευπατρίδης και Ευεργέτης

«Μαζί με την οικονομική επιφάνεια προσπαθούσε και κατόρθωνε να γίνεται και κοινωνικός παράγοντας, με ιδιαίτερη πρόσβαση σε χώρους ευαίσθητης ανθρώπινης προσφοράς»

Του Θύμιου Γρ. Λώλη, Δημοσιογράφου

Ένας πραγματικός ευπατρίδης υπήρξε στη ζωή του ο Ιωάννης Αναστ. Ματσόπουλος. Που εξελίχθηκε σε μεγάλο ευεργέτη της πόλης μας, μετά τον θάνατο, καθώς με τη διαθήκη του άφησε όλη την τεράστια ακίνητη περιουσία του στο Δήμο, με κυριότερο στοιχείο τον ομώνυμο παραδοσιακό μύλο (και το πάρκο), που αποτελεί μνημείο αρχιτεκτονικής για τον Ελλαδικό χώρο κι’ αρχίζει να βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο της πολιτιστικής κίνησης των Τρικάλων.

Ποιος ήταν, λοιπόν, ο Ιωάννης Ματσόπουλος και πως οδηγήθηκε στη γενναία -ιδιαίτερα για την εποχή μας – απόφαση να κάνει κληρονόμο το Δήμο, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα όλες τις άλλες κοινωνικές ή συγγενικές παραμέτρους, που ασκούν συναισθηματική πίεση σε τέτοιες περιπτώσεις; Αξίζει μία, λακωνική έστω, σκιαγράφηση της προσωπικότητας του, της δράσης του και γενικότερα της κοινωνικής του παρουσίας στον Τρικαλινό περίγυρο, αφ’ ότου, το 1895 ήλθε μικρός στην πόλη μας από το χωριό Ελάτη Ζαγορίου, μέχρι το θάνατο του, την 1η Μαρτίου 1978.

Από τότε που ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία σαν απλός υπάλληλος μέχρι που η εργατικότητα, η τιμιότητα και το δημιουργικό του πνεύμα τον ανέβασαν στο βάθρο του πετυχημένου επιχειρηματία. Αλλά και του διακεκριμένου πολίτη. Που μαζί με την οικονομική επιφάνεια προσπαθούσε και κατόρθωνε να γίνεται και κοινωνικός παράγοντας. Με ιδιαίτερη πρόσβαση σε χώρους ευαίσθητης ανθρώπινης προσφοράς.

Όπως κατά την εποχή που μεσουρανούσε στα τοπικά μας δρώμενα, εκφράζονταν μέσα από φιλανθρωπικά σωματεία και ιδρύματα. Βάζοντας τη σφραγίδα της εμπιστοσύνης, της αμεροληψίας και του αλτρουισμού στην προεδρία του τοπικού τμήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, του ΠΙΚΠΑ, του Γενικού Νοσοκομείου και πιο ευρύτερα, της Εταιρείας Αποφυλακιζομένων και της Λέσχης Τρικάλων.

Με επιστέγασμα της όλης επίγειας διαδρομής του τη δωρεά της περιουσίας του στο Δήμο. Η μόνη έκπληξη που δημιουργήθηκε όταν την επομένη του θανάτου, την 2α Μαρτίου 1978 δημοσιεύθηκε η διαθήκη του. Γιατί ενώ όλοι ήταν σίγουροι πως ο Γιάννης Ματσόπουλος θα καθιστούσε κληρονόμο του το Νοσοκομείο της πόλης μας – επειδή επί σειρά ετών ήταν πρόεδρος του Δ.Σ. του ή στον Ερυθρό Σταυρό – του οποίου επίσης υπήρξε πρόεδρος του τοπικού τμήματος, αλλά και προσωπικός φίλος του Γενικού Προέδρου Γεωργακόπουλου, υπηρεσιακού πρωθυπουργού γι κάποιους μήνες της Ελλάδας – ο Ηπειρωτικής καταγωγής μεγάλος ευεργέτης – ακολουθώντας ίσως το παράδειγμα άλλα συμπατριωτών του – καθιστούσε το Δήμο Τρικκαίων γενικό κληρονόμο και διαχειριστή της περιουσίας του. Αν και πίσω από αυτή την ξαφνική, για όλους, αλλαγή της διαθήκης του, κρύβεται η πειστική παρέμβαση του τότε Δημάρχου Κώστα Παπαστεργίου, που έκανε τον Γιάννη Ματσόπουλο να υιοθετήσει την λογική ότι τα ακίνητα έπρεπε να επιστρέψουν στον Τρικαλινό λαό, που στήριξε και άνδρωσε αυτή την επιχείρηση, την αλευροβιομηχανία Ματσόπούλου.

Συγκεκριμένα δε – όπως έχει καταγραφεί – λίγους μήνες πριν το θάνατο του, ο Γιάννης Ματσόπουλος είχε μία συνάντηση στο σπίτι του αείμνηστου γιατρού και φίλου του Λεωνίδα Μακρή με συμμετοχή του κ. Κων. Παπαστεργίου στη διάρκεια της οποίας συζητήθηκαν τα κληρονομικά των δύο επώνυμων Τρικαλινών. Τότε ο Ματσόπουλος πείστηκε να αφήσει την περιουσία του στο Δήμο, ενώ ο Μακρής παρέμεινε στη θέση του να καταστήσει εκτελεστές της διαθήκης του συγγενικά του πρόσωπα μαζί με την επιθυμία του να δημιουργήσει ένα ίδρυμα κοινωνικής παρέμβασης.

Δεν είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά τον μεγάλο ευεργέτη της πόλης μας. Όμως σαν δημοσιογράφος για αρκετά χρόνια πριν το θάνατο του, μπορώ να καταθέσω την καταλυτική εντύπωση που μου είχε δημιουργηθεί από την όλη δραστηριότητα, την παρουσία και την συμπεριφορά αυτού του Τρικαλινού. Που η μορφή και η ζωή του ταυτίζονταν απόλυτα με τον χαρακτηρισμό ενός σοβαρού, καλοκάγαθου και δημιουργικού ανθρώπου με άψογη πάντα εμφάνιση και συμπεριφορά ο οποίος κατόρθωνε να προσπερνά την προσωπική του μοναξιά (παρέμεινε άγαμος) με το ενδιαφέρον και την αγάπη του για τους άλλους.

Ένας πραγματικός ευπατρίδης με σφραγίδα μεγάλου Ευεργέτη πια.