Το κυκλοφοριακό πρόβλημα έχει γίνει οξύτατο και στα Τρίκαλα, όπως και σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Ώστε πολύ συχνά -αν όχι καθημερινά- να απασχολεί την κοινή γνώμη και να προβληματίζει τους αρμοδίους που καταπιάνονται μαζί του και προσπαθούν να το λύσουν. Χωρίς βέβαια και να λύνεται. Καθώς τα αυτοκίνητα πολλαπλασιάζονται οι χώροι για παρκάρισμα μειώνονται και η κατάχρηση στη χρησιμοποίηση του IX αυτοκινήτου παίρνει την ανοδική πάντα καμπύλη. Αλλά και τοπικά αν το δούμε το κυκλοφοριακό, έχουμε την πανελλήνια εικόνα του. Αφού σήμερα στα Τρίκαλα κυκλοφορούν 60.000 περίπου τροχοφόρα, τα πιο πολλά στην πόλη και την γύρω περιοχή της. Που θα πάνε, λοιπόν, όλα αυτά τα τροχοφόρα; Όταν, όλα αυτά τα χρόνια έχουν… χιλιοπολλαπλασιασθεί; Γιατί το 1964 ήταν μόνο 732 (ΙΧ αγοραία – λεωφορεία και φορτηγά). Κι αυτή την γιγαντιαία αύξηση των τροχοφόρων στο νομό μας, μας επιβεβαιώνει η είδηση της 26ης Σεπτεμβρίου 1964 των «Τρικαλινών Νέων». Που παράλληλα, με τους αριθμούς που παρατίθενται, σηματοδοτεί και τη λύση την μοναδική ίσως, της επιστροφής δηλαδή στο ποδήλατο, που εξασφαλίζει οικονομία στα καύσιμα -και στην ρύπανση του περιβάλλοντος- άνετη κυκλοφορία και ελαχιστοποίηση του κυκλοφοριακού προβλήματος.
Ήταν η εποχή (η δεκαετία του I960) που τα πολλά ποδήλατα, τα οποία κυκλοφόρησαν στην πόλη μας, αποτελούσαν ένα άλλο σήμα για τα Τρίκαλα (μαζί με το μεγάλο ρολόι). Αφού ο αριθμός τους εντυπωσίαζε σε τέτοιο βαθμό που οι εφημερίδες Αθηνών έστελναν απεσταλμένους για να καταγράψουν το φαινόμενο.
Και αφιέρωναν εκτενείς έρευνες, προβάλλοντας τα Τρίκαλα σαν παράδειγμα προς μίμηση.
Αλλά ας μεταφέρουμε την είδηση προ 34ετίας, που δίνει και την αφορμή στο σημερινό θέμα. Με τον τίτλο, λοιπόν «πόσα τροχοφόρα κυκλοφορούν εις τον νομόν μας», αναφέρονται τα εξής:
Τα παντός είδους τροχοφόρα που κυκλοφορούν σήμερα στο νομό μας, είναι πολλά γι’ αυτό και πολλά είναι τα ατυχήματα που γίνονται κάθε τόσο. Ένα δε από τα κυριότερα έσοδα των κλινικών στην πόλι μας προέρχεται από αυτά. Από στοιχεία που πήραμε από αρμόδια υπηρεσία, κυκλοφορούν σήμερα στο νομό μας, τα παρακάτω τροχοφόρα. Αυτοκίνητα, λεωφορεία, φορτηγά, αγοραία και ιδιωτικά 732, μοτοσυκλέτες 126, μοτοποδήλατα 725, ποδήλατα 8.838, γεωργικοί ελκυστήρες 471, κάρα 3.993. Πρέπει να σημειωθεί τέλος ότι πολλά ακόμα δεν έχουν δηλωθεί και κυρίως ποδήλατα και μοτοσακό».
Δηλωμένα και λαθραία
Αυτή η τελευταία υποσημείωση. στην προ 34ετίας καταμέτρηση των τροχοφόρων, οδηγεί στην διαπίστωση πως από τότε υπήρχε το πρόβλημα των λαθραία κυκλοφορούντων, μοτοποδηλάτων και ποδηλάτων, που σήμερα είναι πολλαπλάσια. Όπως άλλωστε αυτό περνάει και από το αστυνομικό δελτίο για τα τροχαία ατυχήματα «μοτοποδήλατο άνευ αριθμού κυκλοφορίας».
Όμως η ουσία του προβλήματος που αναδεικνύεται από αυτούς τους αριθμούς, είναι πως τα πάσης φύσης τροχοφόρα, έχουν αυξηθεί εκπληκτικά, κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριακονταετίας. Αφού από 2054 το 1964 (αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα και τρακτέρ) πλησιάζουν σήμερα, όλα μαζί τις 100.000. Που σημαίνει ότι οι κίνδυνοι ατυχημάτων είναι πολλαπλάσιοι, πέρα από την ρύπανση της ατμόσφαιρας από τα καυσαέρια που εκπέμπουν. Δημιουργώντας όμως και το πιο δύσκολο στη λύση του πρόβλημα, που είναι η εξασφάλιση πάρκινγκ ιδιαίτερα μέσα στην πόλη και το κέντρο της. Αφού στους οικοδομικούς κανονισμούς δεν προβλέφθηκε η αντιμετωπίστηκε πρόχειρα και ευκαιριακά, το ζήτημα της εξασφάλισης του παρκαρίσματος των αυτοκινήτων, των ενοίκων κάθε τεράστιας πολυκατοικίας, απ’ αυτές που υψώθηκαν στα Τρίκαλα. Αφού η πιλοτές ή κτίστηκαν ή εκ των πραγμάτων δεν προσφέρουν λύση, καθώς το κάθε αυτοκίνητο που παρκάρει στην πιλοτή, προϋποθέτει και εξασφάλιση ανάλογου ελεύθερου χώρου και στο πεζοδρόμιο και το ρείθρο του δρόμου για την είσοδο και έξοδό του. Ενώ η υποχρεωτική δημιουργία υπόγειου χώρου γκαράζ σε κάθε πολυκατοικία, θα έδινε ριζική λύση στο πρόβλημα. Όμως αυτά είναι θέματα των ειδικών. Εδώ απλά επισημαίνονται.
Τα ποδήλατα
Εξάλλου πέρα για πέρα εξωπραγματικό και πολύ ρομαντικό θα ήταν να διακηρύξει κανένας σήμερα την ανάγκη επιστροφής των Τρικαλινών στο ποδήλατο. Το τροχοφόρο που τόσο γρήγορα εγκατέλειψαν σε μεγάλο βαθμό. Με αποτέλεσμα τα Τρίκαλα που θεωρούνται η ποδηλατούπολη της Ελλάδος, να έχει σήμερα πολύ μικρό αριθμό ποδηλάτων στην κυκλοφορία. Έτσι ενώ κάποτε τα ποδηλατάδικα, ήταν πολυάριθμα στην πόλη μας -όπως των Μπαλογιάννη, Καραθάνου, Γκοργκόλη, Κατσαντώνη, Γρηγορίου, Γουσόπουλου, Δημόπουλου, Κλειτσάκη και πολλών άλλων σήμερα τα καταστήματα αυτά να μετριόνται στα δάκτυλα της μιας παλάμης, και τα πιο πολλά για την πώληση ποδηλάτων παιδικών και παιχνιδιών και όχι ευρύτερης χρήσης.
Αν και υπάρχουν ακόμα οι ρομαντικοί, της εποχής του ποδηλάτου, που δεν το αποχωρίζονται και σήμερα. Όπως ο συμπαθής Τρικαλινός της τρίτης πια ηλικίας Βασίλης Ταμανάκας που περνά κτυπώντας το παλιό κουδούνι του παραδοσιακού του ποδηλάτου, ή ο παιδίατρος Γεώργιος Μανωλάκης, που προκαλεί την κατάπληξη όσων τον αντικρύζουν καθημερινά εποχούμενο επί ποδηλάτου, και οι οποίοι δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή, μιας πιο σύγχρονης μάρκας.
Και βέβαια, δεν ξεχνούν οι παλιότεροι Τρικαλινοί τον αείμνηστο Δήμαρχο Γιάννη Μάτη, που είχε επονομασθεί «ο Δήμαρχος με το ποδήλατο», προτίμηση που κληροδότησε και στην κόρη του, συγγραφέα Μαρούλα Κλιάφα. Όμως αυτοί που επιμένουν σήμερα στο ποδήλατο είναι λίγοι. Ενώ η επιστροφή σ’ αυτό το αθώο μεταφορικό μέσο, θα ήταν μια σίγουρη λύση του δύσκολου και άλυτου κυκλοφοριακού προβλήματος. Αλλά ποιος είναι διατεθειμένος να ενστερνισθεί πια σήμερα τέτοια κηρύγματα και να εγκαταλείψει την άνεση και την ταχύτητα του IX αυτοκινήτου.
Το ποδήλατο κυρίαρχο μεταφορικό μέσο στα Τρίκαλα
Η διαφήμιση, σ’ όλες της τις μορφές -στις εφημερίδες παλιότερα και την τηλεόραση και το ραδιόφωνο σήμερα- έχει ένα συγκεκριμένο στόχο: Να αυξήσει την κατανάλωση κάποιου προϊόντος ή να πολλαπλασιάσει την αποδοχή κάποιας προσφοράς υπηρεσίας. Όμως, πέρα απ’ την χρονική της επικαιρότητα, αν θελήσει κανένας να δει την διαφήμιση και σαν καταγραφή διαχρονική, διαπιστώνει (με έκπληξη ίσως) πως αποκτά και μια δύναμη κοινωνικής σύνθεσης, που ζωντανεύει την παράδοση και την ιστορία, κάποιας συγκεκριμένης περιόδου, δηλαδή το σύνολο των διαφημίσεων μιας εποχής, αποτελεί κι ένα άλλο, διαφορετικό, αλλά και πειστικό μαζί μέσο σύνθεσης της κοινωνίας, όταν την αντικρύζει κανένας μέσα απ’ το πρίσμα κάποιων δεκαετιών, που αποτελούν πια παρελθόν. Μια τέτοια, λοιπόν, απόπειρα προσδιορισμού της κοινωνικής σύνθεσης στα Τρίκαλα, πριν μια 45ετία, θα επιχειρηθεί και από τη στήλη σήμερα (για την συμπλήρωση τον κενού, που δημιουργεί η έλλειψη αντίστοιχης ημερομηνίας μεταξύ 1965 και 1998). Και με τη βοήθεια κάποιων διαφημίσεων, από εφημερίδες μιας και μόνο χρονικής περιόδου. Και συγκεκριμένα, από ορισμένα φύλλα της «Ελευθέρας Γνώμης» του 1953. Εκείνο που μπορεί εισαγωγικά να ειπωθεί είναι ότι από τις διαφημιστικές καμπάνιες, πριν 45 ολόκληρα χρόνια, διαπιστώνει κανένας, την καταγραφή τον αμείλικτου και αξεπέραστου κανόνα της αγοράς, με την ύπαρξη, δύο κατηγοριών επιχειρήσεων και καταστημάτων: Εκείνων που άντεξαν στο χρόνο, αφού πριν μισό περίπου αιώνα δημιουργούσαν την οικονομική τους υποδομή και όσων εξαφανίστηκαν, για πολλούς και διάφορους λόγους. Ενώ η ίδια έκπληξη προέρχεται και από την επισήμανση ότι οι αλλαγές στην τεχνολογία και τις συνθήκες διαβίωσης, συρρίκνωσε ή και εξαφάνισε στην κυριολεξία κάποιες κατηγορίες επιχειρήσεων, παντοδύναμες και ανθούσες άλλοτε. Τέλος, εισαγωγικά, μπορεί να σημειωθεί η ύπαρξη, πριν τόσα χρόνια κάποιων προσφορών, που σήμερα παίρνουν τεράστιες διαστάσεις, όπως η λειτουργία γραφείου συνοικεσίων, ή η προσφορά λουτροθεραπείας στα Τρίκαλα, με ιαματικά λουτρά! Πάντως το στοιχείο που προβάλλει πιο έντονο, είναι αυτό στην μεταβολή των ενδιαφερόντων του κόσμου, σε συγκεκριμένα είδη, που δημιουργούσαν τότε τα πρώτα στοιχεία της σημερινής αποθέωσης της άνεσης, στους ανθρώπους. Και αρχίζουμε ακριβώς από αυτό.
Σήμερα το κυκλοφοριακό πρόβλημα στην πόλη μας, είναι τεράστιο και οξύνεται καθημερινά. Με τις χιλιάδες IX αυτοκινήτων που κυκλοφορούν και σταθμεύουν παντού, σε δρόμους και πεζοδρόμους (τώρα). Πριν 45 χρόνια όμως το ποδήλατο ήταν το κυρίαρχο μεταφορικό μέσο των Τρικαλινών. Αφού η πόλη μας είχε χαρακτηριστεί και σε έρευνες Αθηναϊκών εφημερίδων, σαν η ποδηλατούπολη της Ελλάδας. Η χρήση του ποδηλάτου, όπως ήταν φυσικό, έκανε να ανθίζουν τότε τα ειδικά καταστήματα πώλησης των δίκυκλων αυτών, αλλά και ενοικίασης. Με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σημαντικές επιχειρήσεις, οι περισσότερες των οποίων όμως, εξαφανίστηκαν κάτω απ’ την εμφάνιση και την γενικευμένη χρήση των αυτοκινήτων. Τότε λοιπόν, δημιουργήθηκαν οι εμπορικοί «γίγαντες» των ποδηλάτων του Νίκου Γκοργκόλη του Γεωργίου Μπαλογιάννη, του Αλέξ. Κατσαντώνη, των Αδελφών Γουσοπούλου, του Γ. Καραθάνου και άλλων (που εξαφανίστηκαν). Έτσι το 1953 βρίσκει κάποιος στην «Ελευθέρα Γνώμη», πολλές διαφημίσεις, που αφορούν ακριβώς το ποδήλατο.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
