Με αφορμή την πώληση της εταιρείας αναψυκτικών “Ψυγεία Θεόδωρου Κλιάφα Α.Ε.” στη Θεσσαλική Ελληνικά Γαλακτοκομεία Α.Ε., των αδερφών Σαράντη, παρουσιάζουμε το ιστορικό των ψυγείων Κλιάφα όπως έχει γραφτεί από την κ. Μαρούλα Κλιάφα στο βιβλίο της «Η επιχειρηματικότητα στα Τρίκαλα (1881-1960), μια παραγνωρισμένη ιστορία, (2010, Εκδόσεις Degiorgio).
Ψυγεία-Παγοποιεία & Αναψυκτικά Κλιάφα
Ο Θεόδωρος Κλιάφας γεννήθηκε το 1889 στην Κρανιά Ασπροποτάμου από γονείς κτηνοτρόφους. Το 1910 αποφοίτησε από την Εμπορική Σχολή του Βόλου και στη συνέχεια επιστρατεύτηκε, για να υπηρετήσει δέκα χρόνια την πατρίδα, λαβαίνοντας μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά την αποστράτευσή του επέστρεψε στα Τρίκαλα· αρχικά ασχολήθηκε με το εμπόριο ξυλείας και στη συνέχεια με το εμπόριο αποικιακών.
Το 1925 αγόρασε από τον Χαΐμ Ηλία Κοέν, στη συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου, η οποία την εποχή εκείνη ήταν μια υποβαθμισμένη περιοχή, ένα οικόπεδο 1.800 τ.μ. Στο οικόπεδο αυτό, αφού πρώτα πούλησε στα αδέλφια του το μερίδιό του από τα πρόβατα της πατρικής κληρονομιάς, ανήγειρε, το 1926, Ψυγείο-Παγοποιείο, του οποίου η μηχανολογική εγκατάσταση αποτελείτο από μια πετρελαιομηχανή 18 ίππων και μια δεύτερη πετρελαιομηχανή 36 ίππων και δυο συμπιεστές —ο ένας μονοκύλινδρος και ο άλλος δικύλυνδρος— δυο εμβολοφόρες αντλίες μετά σωληνώσεων και τρεις ιμαντοκίνητες παγολεκάνες. Η παραγωγή πάγου ήταν 1,5 τόνοι το 24ωρο και το Ψυγείο ήταν χωρητικότητας 750 κυβικών.
«Η ίδρυσις του παγοποιείου στην πόλιν μας εφέτος ήταν μια σωτηρία δια τους τρικαλινούς», σημείωνε η εφ. «Θάρρος», η οποία και επαινούσε την πρωτοβουλία του επιχειρηματία Κλιάφα να φέρει ειδικό συνεργείο γερμανών, οι οποίοι και άνοιξαν το πρώτο αρτεσιανό (γεώτρηση) στην πόλη. (14 και ι6-6-1926) Το αρτεσιανό είχε βάθος 35 μέτρων και ήταν διαμέτρου 18 εκατοστών.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1927, ιδρύθηκε και η μονάδα παραγωγής αναψυκτικών.
Τον μηχανολογικό εξοπλισμό αποτελούσαν δύο μηχανές εμφιαλώσεως, μία μηχανή κατασκευής ανθρακούχου ύδατος, ένα πλυντήριο φιαλών, ένα πλυντήριο ανθρακικού οξέως και διάφορα άλλα μηχανήματα. Η παραγωγή αναψυκτικών ανερχόταν την εποχή εκείνη σε 120 φιάλες την ώρα.
Οι Τρικαλινοί, από την πρώτη στιγμή, υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό τις εύγεστες λεμονάδες Κλιάφα.
Να σημειωθεί ότι το εργοστάσιο διέθετε μια γεννήτρια συνεχούς ρεύματος δυνάμεως 4,7 kw, 220 βολτ του οίκου Siemens και ηλεκτρική εγκατάσταση για να ηλεκτροφωτίζονται όλοι οι χώροι του εργοστασίου.
Επίσης στο εργοστάσιο υπήρχε και ένας ειδικός χώρος με διάφορα μηχανήματα τυροκομίας, γαλακτοκομίας και βουτυροποιίας.
Σύμφωνα με την έκθεση εκτιμήσεως του Ψυγείου-Παγοποιείου και αεριούχων ποτών του μηχανολόγου Πολύχρονη Ματσόπουλου, η αξία του εργοστασίου το 1928 ανερχόταν σε 4.000.000 δρχ.
Η πυρκαγιά από άγνωστη αιτία, η οποία αποτέφρωσε το 1931 το μηχανοστάσιο του εργοστασίου, δεν ανέκοψε την ανοδική πορεία της βιομηχανίας. Το 1933, ο Θεόδωρος Κλιάφας, καινοτόμος πάντα, κατάργησε τα πώματα πορσελάνης και εισήγαγε από την Αγγλία, πρώτος στην Ελλάδα, το μεταλλικό πώμα crown με τον ανάλογο μηχανολογικό εξοπλισμό. Την εποχή εκείνη το εργοστάσιο παρήγαγε 250 φιάλες την ώρα.
Αρχικά η διανομή πάγου και αναψυκτικών στα καφενεία της πόλης γινόταν με μια γραφική σούστα ενώ, στα απομακρυσμένα χωριά, οι τοπικοί αντιπρόσωποι μετέφεραν τα αναψυκτικά ακόμα και με γαϊδουράκια
Γύρω στα 1930 η βιομηχανία απέκτησε το πρώτο της αυτοκίνητο.
Η κήρυξη του πολέμου και στη συνέχεια η ιταλική και γερμανική κατοχή διέκοψε κάθε οικονομική δραστηριότητα του εργοστασίου Κλιάφα, το οποίο για ένα χρονικό διάστημα επιτάχτηκε από τα Ες Ες.
Μετά την απελευθέρωση, τα Τρίκαλα σιγά σιγά ξαναβρίσκουν τον παλιό τους ρυθμό. Η βιομηχανία Κλιάφα εκσυγχρονίζεται. Το 1947 αντικαθίσταται όλος ο μηχανολογικός εξοπλισμός με ψυκτικά μηχανήματα της αμερικανικής εταιρείας Frick, επεκτείνονται οι ψυκτικοί θάλαμοι —η χωρητικότητα των οποίων φτάνει τα 900 κυβικά μέτρα— και η παραγωγή του πάγου ανέρχεται στους 20 τόνους το 24ωρο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 εκσυγχρονίζεται και το τμήμα αεριούχων ποτών. Μία ημιαυτόματη γραμμή παραγωγής, του γερμανικού εργοστασίου Romer Keller, επιτρέπει την εμφιάλωση 1.000 μπουκαλιών την ώρα.
Πολύ γρήγορα τα αναψυκτικά Κλιάφα —λεμονάδα, γκαζόζα, πορτοκαλάδα και σόδα— χάρη στην καλή και σταθερή ποιότητά τους κυριαρχούν στην τοπική αγορά και κάνουν αισθητή την παρουσία τους στις άλλες θεσσαλικές πόλεις.
Το 1958 πραγματοποιείται και νέα επέκταση του Ψυγείου, ενώ η παραγωγή πάγου φτάνει τους 40 τόνους το 24ωρο.
Με τις νέες αυτές επεκτάσεις το ολιγομελές ως τότε εργατικό προσωπικό πολλαπλασιάζεται. Παράλληλα με τους άντρες εργάτες, οι οποίοι απασχολούνται στην παγολεκάνη και στους ψυκτικούς θαλάμους, εργάζονται στο τμήμα αεριούχων ποτών και αρκετές γυναίκες.
Το 1961 ο Θεόδωρος Κλιάφας, ιδρυτής της βιομηχανίας, πεθαίνει και τη διεύθυνση του εργοστασίου αναλαμβάνει ο γιος του, Κώστας Κλιάφας, μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος.
Υπό τη διεύθυνση του Κώστα Κλιάφα η βιομηχανία αναπτύσσεται αλματωδώς.
Το 1965 το τμήμα αεριούχων ποτών μεταφέρεται σε νεοαναγειρόμενη οικοδομή παραπλεύρως του παλαιού εργοστασίου (Θεμιστοκλέους και Ομήρου). Η νέα αυτή μονάδα διαθέτει μία πλήρως αυτόματη γραμμή του γερμανικού εργοστασίου Seitz, παραγωγής 4.000 φιαλών την ώρα, ενώ τρία χρόνια αργότερα, το 1968, χάρη σε μία νέα επένδυση, η παραγωγή αεριούχων ποτών ανέρχεται στις 8.000 φιάλες την ώρα. Στο μεταξύ —εκτός από λεμονάδα, πορτοκαλάδα, γκαζόζα και σόδα— παράγονται και νέα προϊόντα, όπως βυσσινάδα και χυμός μήλου. Το 1969 η βιομηχανία Κλιάφα μετατρέπεται σε ανώνυμη εταιρεία.
Σύμφωνα με το «Μητρώο Βιομηχανιών Θεσσαλίας» το 1967 η εγκατεστημένη ισχύς ήταν 461 P.S. οι εργαζόμενοι ανέρχονταν σε 48 και η παραγωγή 800 κιβώτια αεριούχων ποτών των 24 φιαλών και 835 τεμάχια παγοστήλες των 12 χιλιογράμμων το 8ωρο. Τα προϊόντα Κλιάφα την εποχή εκείνη διοχετεύονταν αποκλειστικά στις θεσσαλικές αγορές.
Η νέα δεκαετία 1970 αρχίζει με τις καλύτερες προοπτικές. Η βιομηχανία Κλιάφα αναγείρει στο 3ο χιλ. της εθνικής οδού Τρικάλων-Λαρίσης, σε οικόπεδο 40 στρεμμάτων, νέο εργοστάσιο.
Το 1972 η αθηναϊκή εφ. «Το Βήμα» σε άρθρο της τόνιζε, ότι «η βιομηχανία ποτών Κλιάφα δημιούργησε παράδοση αναφορικά με την ποιότητα των προϊόντων της, με αποτέλεσμα την φανερή υπεροχή τους έναντι ομοειδών προϊόντων, γεγονός που τους εξασφάλισε την προτίμηση του καταναλωτικού κοινού στο θεσσαλικό χώρο αλλά και πέρα απ’ αυτόν». (29-6-1972)
Οι νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της εταιρείας Κλιάφα και το καλό της όνομα έχει ως επακόλουθο το 1977 να αρχίσει συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Εμφιαλώσεως, παράγοντας για λογαριασμό της (φασόν) Coca Cola, Sprite και Fanta. Η συνεργασία αυτή συνεχίστηκε ως το 2006.
Το 1984 το εργοστάσιο αεριούχων ποτών Κλιάφα επεκτείνεται με την προσθήκη μίας νέας αυτόματης γραμμής εμφιάλωσης, η οποία έχει την ικανότητα να παράγει 30.000 μπουκάλια την ώρα. Την ίδια χρονιά η διεύθυνση της εταιρείας, με πρόθεση να προστατέψει το περιβάλλον, εγκαθιστά βιολογικό καθαρισμό.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, παρά το μεγάλο πλέον μέγεθος της, η βιομηχανία Κλιάφα δεν έχασε το ανθρώπινο πρόσωπό της. Κύριο μέλημά της οι καλές συνθήκες εργασίας του προσωπικού. Άνετα γραφεία, ευρύχωρη τραπεζαρία για τους εργαζόμενους και μια μικρή βιβλιοθήκη. Με έξοδα της εταιρείας ασφαλίζονται οι εργαζόμενοι στην Εθνική Ασφαλιστική, κάθε χρόνο βραβεύονται με ένα χρηματικό ποσό όσα παιδιά των εργαζομένων πετυχαίνουν σε ανώτερες σχολές και πανεπιστήμια, ενώ παράλληλα η εταιρεία ενισχύει με λογοτεχνικά βιβλία σχολικές βιβλιοθήκες της περιοχής Τρικάλων και συμβάλει στην έκδοση λευκωμάτων και βιβλίων με πολιτιστικό και ιστορικό περιεχόμενο.
Ο ερχομός στην εταιρεία του Θοδωρή και του Γιάννη Κλιάφα σηματοδοτεί για την Κλιάφα μία νέα εποχή. Τα προϊόντα Κλιάφα συσκευάζονται σε γυάλινη φιάλη των 1000 cc και φιάλη pet των 1500 cc ενώ η βράβευσή της το 1987 στο Dusseldorf της Γερμανίας για την ποιότητα των προϊόντων της και τον μηχανολογικό της εξοπλισμό έρχεται ως φυσική συνέπεια της καλής της φήμης.
Οι δύο επόμενες δεκαετίες θα βρουν την εταιρεία Κλιάφα ανανεωμένη.
Ο βιομηχανικός χώρος παραγωγής καταλαμβάνει σήμερα έκταση 6.300 τ.μ. Οι ψυκτικοί θάλαμοι είναι χωρητικότητας 10.000 κυβικών μέτρων. Διαθέτει δύο γραμμές παραγωγής και εμφιάλωσης 360.000 φιαλών το 8ωρο και ο βιολογικός της καθαρισμός έχει ικανότητα επεξεργασίας 240 κυβικών μέτρων το 24ωρο.
Υπό τη διεύθυνση πλέον του Θοδωρή και του Γιάννη Κλιάφα η εταιρεία παρακολουθεί τις νέες εξελίξεις, στοχεύοντας πάντοτε στην εξυπηρέτηση του καταναλωτή. Έχει ενεργή παρουσία σε διεθνείς εκθέσεις που οργανώνονται στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ανανεώνει τον μηχανολογικό της εξοπλισμό, υιοθετεί νέες συσκευασίες σε φιάλες μη επιστρεφόμενες και προσθέτει στην αλυσίδα των προϊόντων της μια σειρά από νέα προϊόντα όπως βυσσινάδα, Smile, 100% φυσικό χυμό πορτοκάλι, νέκταρ ροδάκινο και νέκταρ πορτοκάλι, βερύκοκο και μήλο, τσάι λεμόνι, τσάι ροδάκινο, τόνικ και κόλα.
Η εταιρεία Κλιάφα, συνδυάζοντας την οικογενειακή παράδοση με τις σύγχρονες απαιτήσεις, συνεχίζει τη δημιουργική της πορεία και στη νέα χιλιετία. Πιστοποιείται κατά ISO και HACCP, αναπτύσσει το εμπορικό της δίκτυο σε νέες περιοχές, διευρύνει τη συνεργασία της με αλυσίδες Σ\Μ και συμμετέχει στην ομάδα των εταιρειών που συγκροτούν την εταιρεία ΕΕΑΑ, τον ελληνικό φορέα διαχείρισης αποβλήτων των συσκευασιών.
Τέλος, με τη φιλοδοξία να καταστήσει τον κοινωνικό της ρόλο πιο ενεργό, μετέτρεψε στη δεκαετία του 1990 το παλιό της εργοστάσιο (Θεμιστοκλέους και Ομήρου) σε ένα πολυδύναμο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και τη λειτουργία του. Στόχος του Πολιτιστικού Κέντρου Κλιάφα είναι η μελέτη και προβολή της τοπικής ιστορίας.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
