Το Δημοτικό Ωδείο Τρικάλων ιδρύθηκε το 1955. Αφορμή υπήρξε ένα σεβαστό κληροδότημα της αείμνηστης αρχόντισσας της Λαζαρίνας Ελένης Σόλ. Ζωγράφου, η οποία στην διαθήκη της, που συνέταξε στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 1929, περιέλαβε και επιθυμία της να αφήσει στον Δήμο Τρικκαίων 250 στρέμματα, κατά παράκληση και υπόδειξη του Φίλιππου Χριστοδήμου, για να γίνει στα Τρίκαλα Ωδείο.
Κίνητρο της για την ίδρυσή του αποτέλεσε η επιθυμία της να παρασχεθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερους νέους και νέες των Τρικάλων, κατά τρόπο γόνιμο, ευχερή και λιγότερο δαπανηρό, η ευχέρεια της εκμάθησης ενός μουσικού οργάνου και η αρτιότερη καλλιέργεια του μουσικού συναισθήματος, πράγματα που ως τότε ήτανε προνόμια λίγων πλουσίων της πόλης.
Το ακριβές κείμενο της διαθήκης της έχει ως εξής:
«…Το έν Θεσσαλία μερίδιον μου των 250 στρεμμάτων Λαζαρίνης, θα έκποιηθή. Δωρώ δε το ποσόν τούτο εις τον Δήμον Τρικκαίων διά να κτισθή -και αν υπάρχη ήδη να επισκευασθή- ίνα οι χρηματικοί πόροι τούτου ώσι μεγαλύτεροι, απλούσιατον Ωδείον και συντηρηθή με τα υπόλοιπα και τας συνδρομάς και συναυλίας. Οι εν Θεσσαλία δεν ηθέλησαν να εννοήσουν, ότι η μουσική είναι η μόνη, ήτις δύναται να εξευγενίση τον κοσμον της. Τούτο δε το κάμω εις ανάμνησιν της εκεί διαβιώσεως μου. Την ώθησιν δύναται να δώση ο φίλος κ. Φίλιππος Χριστοδήμος και η αυτού Κυρία. Να αγορασθώσι τα όργανα και ευρεθή καλός διδάσκαλος διά να διοργανώση και διευθύνη τήν ορχήστραν. Δίδονται δε τας Κυριακάς συναυλίαι επί της πλατείας, ίνα άπαντες, χωρικοί τε και αστοί, απολαμβάνωσι ταύτας. Τούτο να διοργανωθή υπό του Δημάρχου, Νομάρχου και κ. Φίλιππου Χριστοδήμου, άλλοτε ερχόμενον εις την φιλτάτην μου Λαζαρίναν…».
ΕΡΕΥΝΑ – ΚΕΙΜΕΝΑ: ΣΩΤΗΡΗΣ Α. ΜΠΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ
Σχετικά με το ιστορικό της ιδρύσεως ο Αχιλ. Καρανάσιος έγραφε σ’ ένα αρκετά κατατοπιστικό σημείωμά του, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Έρευνα» το 1960, τα παρακάτω:
«Ο Φίλ. Χρτστοδήμος δεν ήταν μόνο ο υποκινητής της δωρεάς της αειμνήστου Ζωγράφου, μα και ο ανακαλύψας τη διαθήκη αυτής και κινήσας δικαστικό αγώνα για την απόδοση των 250 στρεμμάτων γης στο δικαιούχο Δήμο μας. Ο πρώην Δήμαρχος Στέφανος Παλλαντζάς, με τη συμπαράσταση και τις νομικές συμβουλές του τότε προέδρου του δημοτικού συμβουλίου Νικήτα Κανταρτζή και ολοκλήρου του συμβουλίου του, εκίνησε τα πάντα και τους πάντας, έως ότου επήρε στη δικαιοδοσία του Δήμου τα επίμαχα στρέμματα, τα οποία και επώλησε με δημοπρασία αντί 650.000 δρχ. στον Ευάγ· Σδράκα, με τη θερμή συμπαράσταση του τότε οικονομικού έφορου Μουζακίου Ελευθ. Παπαϊωάννου».
Στη συνέχεια συστάθηκε το Δημοτικό Ωδείο Τρικάλων με την υπ’ αριθ. 190/55 ΑΔΣ, που επικυρώθηκε με το από 30/12/1955 Β.Δ., ο δε κανονισμός του Ωδείου ψηφίστηκε με την υπ’ αριθ. 11/59 ΑΔΣ.
Ακολούθησε η σύσταση της πρώτης διοικούσης επιτροπής του Ωδείου με πρόεδρο τον δήμαρχο Στέφ. Παλλαντζά, αντιπρόεδρο τον Ιωάν. Μουχτάρη, γενικό γραμματέα τον Αχιλ. Καρανάσιο, ταμία τον Τάκη Γεωργίου και σύμβουλο τον Δημ. Βαβύλη. Καθήκοντα ειδικού γραμματέα και λογιστή ανατέθηκαν στον δημοτικό υπάλληλο Τάκη Παπαδημητρίου. Η διεύθυνση του Ωδείου ανατέθηκε στον διπλωματούχο της Μουσικής Κρατικής Ακαδημίας της Βιέννης και άριστο μουσικό Δημήτρη Ψυχούλη. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα το Δημοτικό Ωδείο άρχισε να λειτουργεί προσωρινά στο οίκημα Βασ. Ορέστη όπου άλλοτε στεγάζονταν το Β’ Γυμνάσιο αρρένων (επί της οδού Χ. Τρικούπη). Ο Ψυχούλης, πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό, άρχισε τη λειτουργία του Ωδείου με πέντε μονάχα μαθητές, για να τούς κάνει μέσα σε λίγο καιρό πάνω από εκατό.
Παράλληλα με τη λειτουργία του Δημοτικού Ωδείου, ο Παλλαντζάς κίνησε τη διαδικασία για την ανέγερση —σύμφωνα άλλωστε με την επιθυμία της Ελένης Ζωγράφου— ιδιοκτήτου κτιρίου αυτού. Ανάθεσε στον τότε μηχανικό του Δήμου και έπειτα αιρετό Δήμαρχο Τρικκαίων Κων. Παπαστεργίου, τη σύνταξη του σχεδίου και της μελέτης του νέου μεγάρου του Ωδείου. Μεσολάβησαν οι νέες δημοτικές εκλογές, που ανάδειξαν Δήμαρχο της πόλης τον Ιωάν. Μάτη. Και ο καινούργιος Δήμαρχος έδειξε το ίδιο ενδιαφέρον για το έργο αυτό και συνέχισε τις προσπάθειες για την ανέγερση και αποπεράτωση του κτιρίου και την άρτια λειτουργία του Ωδείου.
Το καινούργιο δημοτικό συμβούλιο εξέλεξε για την διοίκηση του Ωδείου για την καινούργια τετραετία, τους δημοτικούς συμβούλους Ιωάν. Μουχτάρη και Mιχ. Δερπανόπουλο και τους Αχ. Καρανάσιο και Παν. Κοτρώνη, που τελούσαν υπό την προεδρία του Δημάρχου.
Το κτίριο του Δημοτικού Ωδείου στην οδό Βύρωνος, αποπερατώθηκε το 1960 και τα επίσημα εγκαίνιά του έγιναν τον Οκτώβριο του 1960. Στο προαύλιο του στήθηκε μαρμάρινη προτομή της δωρήτριας του και μεγάλης ευεργέτιδας της πόλης Ελένης Ζωγράφου, φιλοτεχνημένη από τον συμπολίτη καλλιτέχνη Μενέλαο Καταφυγιώτη.
Από τότε το Δημοτικό Ωδείο Τρικάλων κατέστη ένα άρτια συγκροτημένο ίδρυμα. Διδάχτηκαν σ’ αυτό ως τα τώρα εκατοντάδες νέοι και νέες της πόλης μας στη βυζαντινή μουσική, στο πιάνο, στην κιθάρα, στη φωνητική, στο βιολί, στο άκκορντεον κ.α., από καθηγητές και καθηγήτριες αρτιότατα καταρτισμένους, που πέτυχαν με φιλότιμες προσπάθειες να εμφυσήσουν στους μαθητές την αγάπη προς τη μουσική και το όργανο, πού μάθαιναν και να τους μεταδώσουν τα φώτα τους.
Μετά την αποχώρηση του Ψυχούλη το 1965, και κατά τα έτη 1962 – 1991 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ωδείου η Έφη Γουγουλάκη, 1991-2000 η Ρίτσα Πίσπα, 2000 – 2003 η Κων/να Κωστούλα, 2003 -2011 η Λώρα Μάτη, από τις αρχές του 2012 έως και τον Ιούνιο του 2013 ο Νικ. Τσιάντας και από τον Σεπτέμβριο του 2013 η Δάφνη-Δήμητρα Μπίζιου.
Σήμερα
Σήμερα το Δημοτικό Ωδείο λειτουργεί ως οργανική μονάδα στα πλαίσια του Τμήματος Πολιτισμού της Διεύθυνσης Παιδείας και Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων, με λαμπρή παρουσία στην πολιτιστική ζωή της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Αποτελεί σημείο αναφοράς μιας μακρόχρονης εκπαιδευτικής πορείας, υπηρετώντας υπεύθυνα με συνέπεια και σεμνότητα, την τέχνη της μουσικής. Λειτουργεί επί σειρά ετών αποτελώντας πόλο έλξης μικρών και μεγάλων σπουδαστών, που επιθυμούν να προσεγγίσουν τον κόσμο της μουσικής. Έναν κόσμο γεμάτο ευαισθησία, μαγεία, όπου και με την μοναδική του δύναμη κατορθώνει να εκφράζει τα εσωτερικά συναισθήματα των ανθρώπων σε κάθε τους στιγμή.
Είναι ένα φυτώριο νέων μουσικών, το οποίο λειτουργεί όχι µόνο ως πυρήνας της μουσικής καλλιέργειας αλλά και ως δημιουργική διέξοδος όλων των νέων ανθρώπων, που με βάση τις νεανικές τους ανησυχίες επιζητούν το δικαίωμα της έκφρασής τους, μέσα σ’ έναν ασφυκτικά ισοπεδωτικό και αδιάφορο τρόπο ζωής που επιβάλλουν οι σύγχρονες κοινωνίες.
Προσφέρει κοινωνικό έργο στηρίζοντας και συνάμα απαλλάσσοντας από την πληρωμή διδάκτρων, σπουδαστές διαφόρων κοινωνικών ομάδων όπως ανέργους, πολύτεκνους, σπουδαστές της Δημοτικής Φιλαρμονικής, κ.τ.λ.
Το Δημοτικό Ωδείο φιλοξενεί σήμερα έναν υψηλό αριθμό σπουδαστών κάθε ηλικίας, παρέχοντας ταυτόχρονα υψηλό επίπεδο σπουδών στις διάφορες βαθμίδες της μουσικής τους εκπαίδευσης.
Παρέχει υποτροφίες σε σπουδαστές, οι οποίοι επιδεικνύουν εξαιρετικές επιδόσεις στην σχολή που φοιτούν και τους προετοιμάζει κατάλληλα δίδοντάς τους τα απαραίτητα εφόδια, για μια λαμπρή καριέρα εντός και εκτός Ελλάδος, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο τόσο στην πολιτιστική – πνευματική ανάδειξη της πόλης των Τρικάλων όσο και της μελλοντικής τους επαγγελματικής αποκατάστασης.
Συμβάλλει επίσης στην εξάπλωση της μουσικής δημιουργίας και της ενασχόλησης όλο και περισσότερων ανθρώπων με την μουσική, αλλά και στο πολιτιστικό επίπεδο της πόλης αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες αποκεντρωμένων δράσεων πραγματοποιώντας εκδηλώσεις, σεμινάρια, βραδιές λόγου και μουσικής, θεάτρου, κ.τ.λ.
Στα 63 χρόνια λειτουργίας του Δημοτικού Ωδείου Τρικάλων έχουν διοργανωθεί κατ’ επανάληψη και με μεγάλη επιτυχία συναυλίες, κύκλοι σεμιναρίων, συνεργασίες με καταξιωμένους δημιουργούς, κ.τ.λ.
