Με ένα εμπεριστατωμένο, προσεγμένο και με ολόπλευρο δημοσίευμα, το περιοδικό “Ταξίδια” της Καθημερινής αφιερώνει σελίδες του στα Τρίκαλα. Το κείμενο δημοσιεύτηκε προ μηνός στην έντυπη έκδοση και μεταφέρθηκε στις λεωφόρους του διαδικτύου στις 18 νοεμβρίου 2021.
Το ρεπορτάζ υπογράφει η Παγώνα Λαψάτου και τις φωτογραφίες ο Δημήτρης Βλάικος.
Ακολουθεί τμήμα του ρεπορτάζ (Αναλυτικά εδώ)
Τρίκαλα: Η πόλη που ξέρει από ευ ζην
Η κληρονομιά του Ασκληπιού, η μουσική παράδοση και η διάθεση για καινοτομία συναντιούνται στη θεσσαλική γη.
Τι συμβαίνει με τα Τρίκαλα; Τη θεσσαλική πόλη που επισκέπτονται φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, σπουδαστές και επιχειρηματίες από όλη την Ευρώπη για να δουν πώς λειτουργούν στην πράξη οι νέες τεχνολογίες που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αστική κινητικότητα. Θεωρείται από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις στην Ελλάδα, αποτελεί έδρα αρκετών μεγάλων επιχειρήσεων (κυρίως σχετικών με τον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα) και στους στόχους της είναι να προσελκύσει το ενδιαφέρον νεοφυών επιχειρήσεων καινοτομίας και νέων τεχνολογιών που θα ενσωματώσουν στο περιεχόμενό τους τον Ασκληπιό και το ευ ζην. Είναι επίσης μια πόλη καθαρή, τακτοποιημένη, ευρύχωρη, που μεταδίδει από την πρώτη στιγμή στον επισκέπτη ένα αίσθημα ηρεμίας και ασφάλειας.
Μουσική παράδοση, καλλιτεχνικές ομάδες, τοπικά προϊόντα και γαστρονομία αποτελούν στοιχεία της ταυτότητας των Τρικάλων και μέρος ενός δυνατού συνδυασμού. Η περιοχή ήταν και παραμένει γεωργική και κτηνοτροφική. Πόσο όμως έχει αλλάξει η ποιότητα ζωής από την εποχή του Ασκληπιού, ο οποίος γεννήθηκε εδώ, μέχρι τις μέρες μας; Αναβαθμίζεται με έναν ουσιαστικό και πηγαίο τρόπο, θα μπορούσε να είναι η απάντηση. Γιατί ανάμεσα σε έξυπνους αισθητήρες, λεωφορεία χωρίς οδηγό, βιώσιμη ανάπτυξη και οικολογική γεωργία βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος. Ο κόσμος εδώ είναι χαμογελαστός, ευγενικός, φιλόξενος, σε αρμονία με τον τόπο του. Οι άνθρωποι είναι το πιο ισχυρό εργαλείο μάρκετινγκ των Τρικάλων.
Η ζωή κυλά σαν το νερό
Περπατώντας στο κέντρο, όλα δείχνουν φιλικά στον κάτοικο και στον επισκέπτη. Άνετοι πεζόδρομοι διευκολύνουν την κίνηση πεζών και ποδηλάτων, τα οποία αποτελούν μάλιστα βασικό μέσο μετακίνησης, μεγάλα πάρκα προσφέρονται για πολιτιστικές εκδηλώσεις και για άθληση. Ειδικές διαδρομές για περπάτημα, τρέξιμο και ποδήλατο συνδυάζονται με ανακαινισμένα ξενοδοχεία, σύγχρονες υπηρεσίες εστίασης και πλούσια γαστρονομία σε έναν τόπο που οι νέοι δεν εγκαταλείπουν. Αντίθετα, τον κρατούν φρέσκο και ζωντανό.
Τα Τρίκαλα έχουν επίσης πλούσια ιστορία. Η αρχαία Τρίκκη ήταν γενέτειρα του Ασκληπιού, γι’ αυτό και το Ασκληπιείο της –ιερός τόπος λατρείας και θεραπείας– ήταν ιδιαίτερα φημισμένο. Τμήμα του σώζεται σήμερα επί της κεντρικής λεωφόρου Στέφανου Σαράφη.
Όριο της αρχαίας πόλης από τον νότο ήταν ο Ληθαίος, παραπόταμος του Πηνειού και γιος της Λήθης. Τη σύγχρονη πόλη διατρέχουν συνολικά τέσσερα ποτάμια, αλλά ο Ληθαίος είναι ο πρωταγωνιστής. Η εικόνα του με τις δέκα γέφυρες να συνδέουν τις δύο όχθες και τα ψηλά πλατάνια να ρίχνουν τη σκιά τους στο νερό δεν αποτελεί απλώς ρομαντικό σκηνικό. Το ίδιο το ποτάμι με την παρόχθια βλάστηση αποτελεί ζωτική ανάσα πρασίνου των Τρικάλων. Πιτσιρικάδες κάθονται και συζητούν στο ξύλινο ντεκ από όπου αναχωρούν οι μικρές βάρκες που νοικιάζονται για βόλτα στο νερό. Ζευγάρια απολαμβάνουν τη θέα και οι τετράποδοι κάτοικοι της πόλης τη βόλτα στο γρασίδι. Η ποιότητα ζωής δίνει τον τόνο σε κάθε στιγμή της αστικής καθημερινότητας, εκεί όπου το «ευ» βρίσκεται πάντοτε δίπλα στο «ζην». Πιο όμορφη είναι η κεντρική γέφυρα που κατασκευάστηκε το 1886 από Γάλλους μηχανικούς. Σήμα κατατεθέν των Τρικάλων, ενώνει την οδό Ασκληπιού, τον μεγαλύτερο εμπορικό δρόμο, με την κεντρική πλατεία των Ηρώων Πολυτεχνείου. Διασχίζοντάς τη με κατεύθυνση προς βορρά, μπαίνουμε στον παραδοσιακό οικισμό Βαρούσι και τη συνοικία Μανάβικα με τις ταβέρνες και τα ουζερί, ενώ προς νότο περνάμε στο πιο σύγχρονο, αστικό κομμάτι της πόλης, με τα εμπορικά καταστήματα, το δημαρχείο, τα καφέ, τα σχολεία, τα ωδεία.
ΟΙ ΒOΛΤΕΣ
ΠΡΟΣ ΒΟΡΡΑ: ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Ο λόφος του Προφήτη Ηλία, με το ξωκλήσι του 1896, προσφέρεται για βόλτα και άθληση. Μια σύντομη ποδηλατάδα θα σας προσφέρει εντυπωσιακές θέες στην πόλη, στους επιβλητικούς βράχους των Μετεώρων, στην Πύλη και στo Λογγάκι. Κατηφορίζοντας από το ξωκλήσι, υπάρχουν πολλά χωμάτινα μονοπάτια με διαφορετικές προκλήσεις για να δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας. Εμείς ακολουθήσαμε τον Αλέξανδρο, συνοδό της Trekking Hellas Δυτικής Θεσσαλίας (τηλ. 24310-87964), ο οποίος μας κατηύθυνε στο Βαρούσι, στη βάση του Βυζαντινού Κάστρου (ή Φρουρίου). Είναι ο μοναδικός παραδοσιακός οικισμός της Θεσσαλίας μέσα σε αστικό ιστό και στα γραφικά σοκάκια του ζωντανεύουν εικόνες τού χτες. Αρκετά από τα παλιά σπίτια συντηρήθηκαν και ξανακατοικήθηκαν, αποτελώντας αξιόλογο δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής, όπως το πατρικό του Γεωργίου Κλειδωνόπουλου, προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαρουσίου, ο οποίος μας ξενάγησε στο όμορφο σπίτι με το εντυπωσιακό λουλακί χρώμα στις όψεις αλλά και στο εσωτερικό του.
Ποδηλατώντας στα σοκάκια του οικισμού κοντά στους Αγίους Αναργύρους, συναντάμε και τα σκαλιά που ανεβάζουν στο Βυζαντινό Kάστρο με τον επισκέψιμο Πύργο του Ρολογιού για πανοραμική θέα μέχρι τον θεσσαλικό κάμπο. Παραδίδουμε τα ποδήλατα και είμαστε έτοιμοι να δοκιμάσουμε το φαγητό στα Μανάβικα – την παλιά λαχαναγορά της πόλης, που σήμερα είναι γεμάτη ταβέρνες και ουζερί. Στην πλατεία της Αγίας Ειρήνης «συναντάμε» τον Τσιτσάνη να παίζει μπουζούκι στο μπαλκόνι του. Πρόκειται για τη διάσημη τοιχογραφία που κοσμεί το στενό και αποτελεί πόλο έλξης της γειτονιάς. Εξίσου διάσημο εδώ είναι και το λουκάνικο με πράσο, που έχει την τιμητική του σε όλα τα εστιατόρια. Ωστόσο, εμάς μας κέρδισε η χοιρινή πρασοτηγανιά που φάγαμε στο «Κατώγι», γνωστό στέκι καλοφαγάδων της πόλης.
ΠΡΟΣ ΝΟΤΟ: ΑΙΩΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕ ΜΙΑ ΓΩΝΙΑ
Το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ, που χρονολογείται το 1566-67, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα ανατολίτικης αρχιτεκτονικής και είναι το μοναδικό έργο του μεγάλου Τούρκου αρχιτέκτονα Σινάν Πασά (1490-1588) στον ελλαδικό χώρο. Προστατευόμενο μνημείο της UNESCO, γοητεύει με τον επιβλητικό θόλο του, το ύψος του οποίου φτάνει τα 22 μ., χωρίς εμφανείς κολόνες να τον στηρίζουν μέσα στον χώρο. Στα νότια του Τζαμιού, σώζεται το μαυσωλείο του Οσμάν Σαχ και ακολουθεί, περπατώντας προς το κέντρο της πόλης, η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και το Δίδυμο Οθωμανικό Λουτρό, που διέθετε ξεχωριστές εισόδους για άνδρες και γυναίκες. Έως το 2006, οπότε και αποκαταστάθηκε, παρέμενε θαμμένο κάτω από τις μετατροπές που είχαν γίνει το 1893 για να στεγαστούν οι παλιές φυλακές της πόλης. Εξαιτίας αυτών των παρεμβάσεων, κατεδαφίστηκαν οι εντυπωσιακοί τρούλοι και πολλά ακόμα από τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία του, όπως τα σιντριβάνια, οι εξώστες στους ψυχρούς χώρους κ.ά.
Στον δεύτερο όροφο, που ανεγέρθηκε για να φιλοξενήσει τα κελιά των φυλακών, στεγάζεται σήμερα το Μουσείο Τσιτσάνη, αφιερωμένο στον σπουδαίο δημιουργό (κλειστό προς το παρόν λόγω εργασιών). Ξαφνιάζουν τα Τρίκαλα με τη μουσική τους παράδοση. Πέντε ωδεία, δύο μουσικές σχολές, ένα μουσικό σχολείο, Φιλαρμονική, η γνωστή Χορωδία Τρικάλων που έφτιαξε η μαέστρος Τερψιχόρη Παπαστεφάνου. Τσιτσάνης, Καλδάρας, Δίρβος, Σαμολαδάς, Χρήστος Κολοκοτρώνης, Μητροπάνος συνδέθηκαν με την πόλη και την ιστορία της. Ο Στέλιος Καραγεώργος, καλλιτεχνικός επιμελητής του Μουσείου Τσιτσάνη, μας εξηγεί ότι μετά την απελευθέρωση (1881) οι εύποροι Έλληνες της Κεντρικής Ευρώπης που εγκαταστάθηκαν εδώ πρόσφεραν τη μουσική παιδεία σε όλους τους κατοίκους της πόλης. Στο μουσείο αυτή την περίοδο στήνεται μια βιωματική εμπειρία που θα ξεδιπλώνει τη ζωή και τη μουσική πορεία του Τσιτσάνη με σύγχρονο τρόπο. Βάλτε το στη λίστα σας, ενημερωθείτε όμως πρώτα τηλεφωνικά για το πότε θα ανοίξει (τηλ. 24310-77977).
* Τα μνημεία Κουρσούμ τζαμί, Δίδυμο Οθωμανικό Λουτρό, Βυζαντινό Κάστρο λειτουργούν καθημερινά 09.00-15.00 με ελεύθερη είσοδο, τηλ. 24310-76647.
Βαδίζοντας στα ίχνη του Ασκληπιού
Για μια σύντομη θεματική εξόρμηση έξω από τα Τρίκαλα, στα ίχνη του θεού Ασκληπιού, επισκεφθείτε το Γοργογύρι (απόσταση 19 χλμ.). Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, το μονοπάτι δίπλα στον Κεφαλοπόταμο «αναπαριστά» τη διαδρομή που έκανε ο αρχαίος θεός της ιατρικής για να μαζέψει βότανα. Στην είσοδο του μονοπατιού υπάρχει σχετική σήμανση, ωστόσο στη δική μας παρέα βρίσκεται η ιστορικός Κωνσταντίνα Ντακούλα και ο ξυλογλύπτης Άγγελος Πατσιατζής, που μαζί με άλλους κατοίκους του χωριού έχουν ιδρύσει μια ΚοινΣΕπ με στόχο την ανάδειξη του μονοπατιού με ξεναγήσεις αλλά και την προστασία του. Το πρώτο τμήμα της διαδρομής (1,5 χλμ.) είναι βατό και εύκολο – θα συναντήσετε τέσσερις καταρράκτες και φυσικές πισίνες. Η συνέχεια μέχρι την κορυφή απαιτεί κατάλληλο εξοπλισμό, καθώς η πορεία είναι επικλινής και κατά τόπους το έδαφος είναι ολισθηρό. Παρατηρήστε προσεκτικά: γύρω σας φύονται χαμομήλι, τίλιο, ρίγανη και θυμαρορίγανη, τσάι του βουνού, άγρια μαργαρίτα, άγρια τριαντάφυλλα, ριζάρι, σκάρφη, ζωχόχορτο, μελισσόχορτο κ.ά.
Σημειώστε ότι στο Γοργογύρι λειτουργούν δέκα νεροτριβές, που δέχονται χαλιά για καθαρισμό από όλη την Ελλάδα.
* Φεύγοντας από το Γοργογύρι, σταματήστε στο χωριό Πρόδρομος για να πάρετε λουκάνικα από το κρεοπωλείο Κουτελίδας (τηλ. 6977-984054).
ΜΥΛΟΣ ΜΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Το τετραώροφο πέτρινο κτίσμα του Μύλου Ματσόπουλου (τηλ. 24310-20000, mylosmatsopoulou.gr) είναι από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά μνημεία των Βαλκανίων. Οικοδομήθηκε το 1886 και λειτουργούσε μέχρι το 1994. Κληροδοτήθηκε στον δήμο από τον ιδιοκτήτη του, Ιωάννη Ματσόπουλο, ο οποίος δεν ήταν Τρικαλινός, αλλά ήθελε να ευεργετήσει την πόλη όπου έζησε. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στο εσωτερικό του και να δει τα αυθεντικά μηχανήματα-μάρτυρες της παραγωγικής διαδικασίας των αλευρόμυλων στα τέλη του 19ου αιώνα. Τα μικρότερα κτίσματα στον περιβάλλοντα χώρο φιλοξενούν θεατράκι, κινηματογράφο, εργαστήρια κ.ά. Την περίοδο των Χριστουγέννων μεταμορφώνεται σε «Μύλο των Ξωτικών» και φιλοξενεί τις εορταστικές δράσεις που διοργανώνει ο Δήμος Τρικκαίων, προσελκύοντας επισκέπτες από όλη την Ελλάδα.
* Ο Μύλος είναι επισκέψιμος καθημερινά 09.00-15.00. Επειδή αυτή την περίοδο γίνονται οι εργασίες για τον χριστουγεννιάτικο Μύλο των Ξωτικών, επικοινωνήστε στο τηλ. 24310-20090 για τυχόν τροποποιήσεις στο ωράριο.
Σημειωματάριο
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Τα Τρίκαλα απέχουν από την Αθήνα* 334 χλμ. (3 ώρες 45 λεπτά). Υπολογίστε για καύσιμα και διόδια περί τα 70 ευρώ για απλή μετάβαση. Από τη Θεσσαλονίκη απέχουν 213 χλμ. (2,5 ώρες). Υπολογίστε για καύσιμα και διόδια περί τα 40 ευρώ για απλή μετάβαση.
* Προσοχή, ερχόμενοι από τον νότο ακολουθείτε τον οδικό άξονα Λαμίας-Καρδίτσας και στο 24ο χλμ. μέσω κυκλικού κόμβου μπαίνετε στο τμήμα Ξυνιάδα-Τρίκαλα.
