Μια ταινία που γυρίζεται στην Πατουλιά
«Το χώμα ήταν κόκκινο»: Οι αγώνες των αγροτών μας
Μια πτυχή της εξεγέρσεως των ανθρώπων της γης – Το «κονάκι» της Πατουλιάς γνωρίζει ιδιαίτερες πιένες
Ο μεγάλος γιός Οδυσσέας (Νίκος Κούρκουλος) γύρισε στο πατρικό του, έπειτα από πολλά χρόνια φυλακή για τις επαναστατικές του ιδέες γύρω απ’ το ελληνικό αγροτικό ζήτημα που αιματοκύλισε το θεσσαλικό κάμπο από το 1909 μέχρι το 1925 περίπου. Τον υποδέχτηκε ο πατέρας του ο Γεροχορμόβας (Μάνος Κατράκης) τσιφλικάς μεγάλος της περιοχής. Ο γιός ζήτησε συγγνώμη και όπως ήταν φυσικό η πατρική καρδιά δεν του την αρνήθηκε. Εκείνη την ώρα όμως γύρισε απ’ το κυνήγι κι’ ο μικρότερος αδελφός ο Ρήγας (Γιάννης Βόγλης). Συντηρητικός αυτός νέος έμεινε κοντά στις ιδέες και την περιουσία του πατέρα του. Και φυσικά ήταν αντίθετος με το κίνημα που είχε αρχίσει —βρισκόμαστε στα 1911— για την διανομή της γης σ’ αυτούς που τη ζυμώνουν με τον ιδρώτα και το αίμα τους, τούς αγρότες.
Έτσι υστέρα απ’ τις τυπικές χαιρετούρες επήλθε η πρώτη σύγκρουση μεταξύ των δύο αδελφών.
Αυτή είναι η σκηνή, η πρώτη, που γυρίστηκε χθες στο γειτονικό χωριό Πατουλιά, απ’ τη νέα 
ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη, «Το χώμα ήταν κόκκινο».
Από χθες ο εκλεκτός σκηνοθέτης —έχει στο ενεργητικό του «Τα κόκκινα φανάρια», το «Κατάρα της μάνας», το «Γάμος άλλα ελληνικά» κλπ.— μαζί με το πολυπληθές κινηματογραφικό συνεργείο της «Φίνος Φιλμ» και ένα μεγάλο επιτελείο εκλεκτών Ελλήνων ηθοποιών —μερικούς αναφέραμε παραπάνω)— έχει εγκατασταθεί στο «Κονάκι» της Πατουλιάς, όπως λένε το αγροτικό αρχοντικό των Ζουρνατζή — Παπαζαχαρία και γυρίζει τις πρώτες εξωτερικές σκηνές της νέας ταινίας του, που ανοίγει μια πτυχή στο αγροτικό κίνημα της χώρας μας, της πρώτης ταινίας που καταπιάνεται μ’ αυτό το ελληνικότατο θέμα.
Σχετικά ο εκ των πρωταγωνιστών της ταινίας Γιάννης Βόγλης, με τον οποίο συνταξίδευα επιστρέφοντας χθες το απόγευμα απ’ την Πατουλιά, μου είπε:
— Πιστεύω ότι το σενάριο είναι πολύ σωστό διότι είναι ελληνικό και κινείται σε μια περιοχή προς την οποία πρέπει να στραφεί ο ελληνικός κινηματογράφος και όχι στις απομιμήσεις των ξένων θεμάτων. Ο ελληνικός λαός είναι πλούσιος και αστείρευτη πηγή για ωραίες ελληνικές ταινίες. Αυτό το θέμα έχει το μεγαλείο του. Είμαι ενθουσιασμένος από το ρόλο μου. (Σημειωθήτω ότι ο Βόγλης ήταν ντυμένος όπως το ήθελε η σκηνή με μπότες, μαστίγιο, πιστόλι στο πλευρό και ελαφρά γενειάδα).
Το συνεργείο θα γυρίσει σκηνές στην Πατουλιά επί ένα μήνα και δέκα μέρες, εν συνεχεία δε σκηνές του θα γυρισθούν παρά την σιδηροδρομική γραμμή της Βασιλικής, στα Μετέωρα και την Πύλη. Συνολικά το συνεργείο θα μείνει στην πόλη μας επί δύο μήνες.
Ο διευθυντής φωτογραφίας Ντίνος Δημόπουλος, είχε την καλοσύνη να απαντήσει στην απορία μας, γιατί προτιμήθηκε η Πατουλιά για το γύρισμα της ταινίας:
— Όταν αποφασίστηκε το γύρισμα της ταινίας, ενδιαφερθήκαμε για την ανεύρεση ενός παλιού αρχοντικού τσιφλικά, όπως απαιτούσε το σενάριο. Οι πληροφορίες μας λοιπόν μας οδήγησαν στο παλιό αρχοντικό της Πατουλιάς που είναι θαυμάσιο για την ταινία. Εξ’ άλλου σκηνές θα γυριστούν στα Μετέωρα, στο άγριο τοπίο των οποίων θα κινούνται «ανταρτικές» ομάδες αγροτών, στη Βασιλική, όπου προς τούτο θα κατασκευαστεί διπλή σιδηροδρομική γραμμή. Πρέπει να σημειωθεί ότι για το γύρισμα της σχετικής σκηνής —παράδοση λύτρων στον φονιά του ηγέτη των ξωμάχων Αντύπα (Νότη Περγιάλη)- ζητήθηκε η μεταφορά εκ Βόλου μιας ατμομηχανής του 1911. Η ταινία περιγράφει ένα σωρό τύπων εκείνης της εποχής τους σκληρούς και καταπιεζόμενους εργάτες της γης, τις γυναίκες που στάθηκαν στο πλευρό τους, την επαναστάτισσα του χωρίου Ειρήνη (Μαίρη Χρονοπούλου), τον αδελφό της (Φαίδων Γεωργίτσης), μια έγκυο γυναίκα που παίζει ένα σπουδαίο ρόλο (Ελένη Κριτή), την ελαφρά γυναίκα της ομάδος των ξωμάχων (Ζέτα Αποστόλου) κ.α. Η ταινία κλείνει με τον ιστορικό λόγο του Ελευθερίου Βενιζέλου «Οι σκλάβοι δεν μπορούν να ελευθερώσουν τους σκλάβους».
Στην ταινία μετέχει ο όμιλος ελαφρών λαϊκών χορών της Ελένης Τσαούλη και η λαϊκή ορχήστρα του.
Λίγα στοιχεία για την ταινία
Η ταινία προβλήθηκε τη σαιζόν 1965-1966 και έκοψε 588.101 εισιτήρια. Ήρθε στην 2η θέση σε 101 ταινίες.
Η ταινία προβλήθηκε στο εξωτερικό με τον τίτλο «Blood on the Land», ήταν υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 1966, συμμετείχε ανεπίσημα στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ στο Φεστιβάλ Karlovy Vary στην Τσεχία, κέρδισε το βραβείο καλύτερης μουσικής.
Στην Αργεντινή & στην Ισπανία είχε τον τίτλο «Sangre En La Tierra». Στην Ελλάδα, προβλήθηκε ξανά στις 14 Νοεμβρίου 1999, στα πλαίσια του «Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης». Προβλήθηκε για άλλη μια φορά στις 18 Νοεμβρίου 2003, στο «Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου».
Το κονάκι της Πατουλιάς (κονάκι του Ζουρνατζή)
Πρόκειται για ένα διώροφο πέτρινο αρχοντικό. Αποτελεί ένα από τα αξιολογότερα και αντιπροσωπευτικότερα δείγματα παραδοσιακού πυργόσπιτου του Θεσσαλικού κάμπου. Κτίστηκε μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1903) και αποτελείται από δύο κτίρια, την κυρίως κατοικία και το βοηθητικό κτίριο των αποθηκών και του σταύλου.
Το κυρίως κτίριο είναι διώροφο, λιθόκτιστο, κεραμοσκέπαστο με ορθογωνική κάτοψη στο ισόγειο και χαγιάτι στον όροφο που στηρίζεται σε τρεις λιθόκτιστους πεσσούς. Στη βόρεια πλευρά του κτιρίου υπάρχει πύργος, στοιχείο απαραίτητο για τον έλεγχο της γύρω περιοχής και την ασφάλεια των κατοίκων. Iδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι καλοδουλεμένες εξωτερικές επιφάνειες του κτιρίου, οι επιμελημένα κατασκευασμένες γωνίες του, τα πλαίσια των ανοιγμάτων, το γείσο κάτω από τη στέγη και άλλα.
Το δεύτερο κτίριο είναι κατασκευασμένο με την ίδια τεχνική. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιβλητική λιθόκτιστη σκάλα στην πρόσοψη.
Το κονάκι Zουρνατζή αποτελεί μαρτυρία της κοινωνικής οργάνωσης της Θεσσαλίας στις αρχές του αιώνα.
Στο κονάκι αυτό γυρίστηκε το 1966 ένα μεγάλο μέρος της ταινίας «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο». Μια ταινία σε σκηνοθεσία του Βασίλη Γεωργιάδη, σε σενάριο Nίκου Φώσκολου, σε παραγωγή Φίνος Φιλμ, Δαμασκηνός-Mιχαηλίδης. Η ταινία προτάθηκε για όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο νεότερο μνημείο.
Για την αντιγραφή: Σ.Α. Μπακοβασίλης
