Δεν υπάρχει ο όρος «έξυπνη πόλη». Υπάρχει η πόλη που κάνει τη ζωή των πολιτών της πολύ πιο ανθρώπινη και άνετη. Kαι υπάρχουν άνθρωποι που εκμεταλλεύονται την τεχνολογία για να πετύχουν τον συγκεκριμένο στόχο.
Ξεκινήσαμε να πάμε στα Τρίκαλα για να μιλήσουμε για τη βιώσιμη κινητικότητα, αλλά ανακαλύψαμε πως εκεί γίνεται μια πολύ πιο σοβαρή δουλειά, όπου η τεχνολογία έχει αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων.
Ο Δημήτρης Παπαστεργίου, είναι ο δήμαρχος που για πολλούς έβαλε την προσωπική του σφραγίδα στην εντυπωσιακή μετεξέλιξη των Τρικάλων σε μια πόλη-πρότυπο που όμοιά της δεν υπάρχει στην Ελλάδα.
Μια πόλη που κυκλοφορεί με ποδήλατο, που δεν καπνίζει σε δημόσιους χώρους, που μετέχει σε καινοτόμα προγράμματα όπως τα αυτόνομα λεωφορεία, που επικοινωνεί με τους πολίτες της μέσω apps στα smartphones, που έχει παντού ελεύθερο wi-fi, που πριμοδοτεί την ηλεκτροκίνηση και πολλά άλλα.
Ο ίδιος δείχνει να απεχθάνεται την προσωποποίηση της επιτυχίας: «Οι πολίτες των Τρικάλων είναι ανοικτοί στην καινοτομία, δεκτικοί σε νέες ιδέες, έτοιμοι να οικειοποιηθούν τα αγαθά της τεχνολογίας. Δίχως αυτούς κανένα από τα προγράμματα δεν θα είχε προχωρήσει», μας τονίζει. «Αυτό που κάνουμε στα Τρίκαλα είναι να δημιουργήσουμε το περιβάλλον για να έρθουν φορείς τεχνολογίας να επενδύσουν. Σε λίγο θα έχουμε 5G στην πόλη και αυτό με τη συνεργασία κορυφαίας εταιρείας που είδε τι κάνουμε και θέλει να επενδύσει».
Τον συναντήσαμε ένα ηλιόλουστο Σαββατιάτικο πρωινό στην πόλη του. Χαλαρός, μακριά από «δήθεν» συμπεριφορές, ήρθε με ποδήλατo να μας κεράσει καφέ και να τα πούμε δίπλα στη μεγάλη του αγάπη -όπως καταλάβαμε- το ποτάμι. Αυτό που έχει μετατρέψει σε τόπο αναψυχής για τους δημότες της πόλης, αλλά και άξονα ανάπτυξης της πόλης.
Εμπρός μας σαφώς οριοθετημένοι ποδηλατόδρομοι με την εικόνα να θυμίζει Άμστερνταμ. «Έχουμε δρόμο ακόμη να διανύσουμε σε ό,τι έχει να κάνει με την κίνηση με το ποδήλατο», μας λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια. «Ελάχιστοι φορούν κράνος και οι περισσότεροι μπαίνουν και ανάποδα στους ποδηλατόδρομους. Αλλά θα φτιάξει και αυτό».
– Αυτόνομα λεωφορεία, wi-fi παντού, καινοτομίες μπόλικες. Γιατί εσείς και όχι και οι υπόλοιποι δήμοι της χώρας;
– Δεν είμαστε πλούσιος δήμος. Οι όποιες ενέργειες γίνονται μέσα από συνέργειες και από προγράμματα που τρέχουν μέσα από την ΕΕ. Το μυστικό είναι πως έχουμε μια ικανή ομάδα στελεχών που υλοποιούν μελέτες και τις καταθέτουμε μέσα στις προθεσμίες για να ενταχθούμε σε πρωτοπόρα προγράμματα. Το πρόβλημα με την ελληνική πραγματικότητα στη δημόσια διοίκηση είναι το «πότε» και εμείς έχουμε καταφέρει να το ξεπεράσουμε. Την ίδια στιγμή, η συνεργασία μας με όλες τις παρατάξεις μέσα στο δημοτικό συμβούλιο είναι άριστη.
Παράδειγμα για τα παραπάνω αποτελεί η υλοποίηση του προγράμματος για τα αυτόνομα λεωφορεία που έτρεξε ταυτόχρονα με τα Τρίκαλα και έξι ευρωπαϊκές πόλεις. Δεν ήταν κάτι που θα εύρισκε άμεση εφαρμογή, όμως βγήκαν χρήσιμα συμπεράσματα και κυρίως έβαλαν την πόλη και τους πολίτες της σε μια τροχιά εξοικείωσης με τις νέες τεχνολογίες.
Σε συνέχεια του προγράμματος αυτού, ο δήμος έρχεται τώρα να διαθέσει δωρεάν στους δημότες, αλλά και σε επιχειρήσεις -πάντα σε πειραματικό στάδιο, ηλεκτροκίνητα οχήματα (τρίκυκλα και τετράκυκλα), έτσι ώστε αυτοί να μπουν στη λογική της ηλεκτροκίνησης.
Την ίδια στιγμή από τα δύο δημοτικά πάρκινγκ, ο δήμος διαθέτει δωρεάν 50 ποδήλατα τόσο σε δημότες όσο και σε επισκέπτες, έτσι ώστε να αφήνουν εκεί το αυτοκίνητο, να κινηθούν με ποδήλατο και στη συνέχεια να το επιστρέψουν για να φύγουν.
– Τελικά αυτό είναι το «smart Trikala» που ακούμε συνέχεια;
– Είναι και αυτό. Αλλά κυρίως είναι η χρήση της τεχνολογίας στην καθημερινότητα του πολίτη. Για παράδειγμα έχουμε το Σύστημα Έξυπνης Διαχείρισης Στάθμευσης, με το οποίο επιτυγχάνεται η εύρεση, η απεικόνιση και ο έλεγχος οριοθετημένων θέσεων στάθμευσης στο κέντρο της πόλης. Τοποθετήθηκαν αισθητήρες σε οριοθετημένες θέσεις στάθμευσης που ανάλογα με αν η θέση είναι κατειλημμένη ή όχι στέλνει σήμα στο κέντρο ελέγχου και από εκεί στα κινητά του χρήστη της εφαρμογής. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι να βλέπουμε αν σε θέσεις ΑΜΕΑ ή σε γωνίες είναι παρκαρισμένα αυτοκίνητα που εμποδίζουν και να επεμβαίνει άμεσα η δημοτική αστυνομία. Μέσω της εφαρμογής επίσης παρέχεται και δυνατότητα αυτόματης πληρωμής του τιμήματος στάθμευσης.
Τον βλέπουμε να αναλύει με ενθουσιασμό όλες αυτές τις ενέργειες και να μιλά για το όραμά του, για μια πόλη με επίκεντρο τον πολίτη. Τον αφήνουμε επίτηδες να μιλάει διότι μέσα από τις λέξεις ανακαλύπτεις ότι τελικά η τοπική αυτοδιοίκηση δεν θέλει τόσο κόπο όσο τρόπο. Δεν χρησιμοποιεί επιτηδευμένες φράσεις, κλισέ εκφράσεις, μάλλον δεν έχει τη στόφα του κλασικού πολιτικού.
«Ναι, το σκέφτομαι, κάποια στιγμή να κατέβω στην κεντρική πολιτική σκηνή, αλλά ακόμη δεν πιστεύω ότι είναι η ώρα. Προς το παρόν άλλη μια θητεία στο Δήμο θα βοηθήσει να υλοποιήσουμε όλα αυτά που σχεδιάζουμε. Μια ανάπτυξη με άξονα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Για παράδειγμα, αποφασίσαμε να επενδύσουμε στο φυσικό μας πλούτο και την ιστορία μας. Όταν πριν από 3.300 χρόνια περίπου, ο Ασκληπιός συγκέντρωνε, κατά το μύθο, φαρμακευτικά φυτά από το όρος Κόζιακας, γιατί κι εμείς να μην επιστρέψουμε στη φύση; Επενδύουμε στους νέους αγρότες που καθοδηγούνται τεχνολογικώς από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή και το αμερικανικό πανεπιστήμιο Rutgers».
Άλλος θα έκρυβε τις πολιτικές φιλοδοξίες του, αυτός δεν λέει ψέματα.
– Μπορείς να μας περιγράψεις την ιδανική πόλη για σένα;
-Θα ήθελα να συνδυάζει την ομορφιά του Παρισιού, την κινητικότητα των πόλεων της Ολλανδίας και την πειθαρχία των Γερμανών. Δεν σου κρύβω πως υπάρχουν πράγματα που με τρελαίνουν: Κάποιοι για παράδειγμα αφήνουν τα σκουπίδια εκτός κάδων διότι, λένε, σιχαίνονται να σηκώσουν το καπάκι του κάδου που είναι άδειος. Τις προάλλες έγινε μια πορεία για τον Φύσσα (καλώς έγινε), αλλά κάποιοι έπιασαν και έβαψαν με σπρέι όλη την παλιά γέφυρα. Είναι κάποια πράγματα που δεν μπορώ να τα καταλάβω και με τρελαίνουν πραγματικά.
– Θα ’θελες να ’χουν τα Τρίκαλα την ανάπτυξη της Μυκόνου;
– Όχι. Ούτε ο δήμαρχός τους πιστεύω ότι θέλει αυτό που γίνεται. Τα νησιά αυτά δεν έχουν τις υποδομές να υποστηρίξουν την ανάπτυξη αυτή και κάποια στιγμή όλο αυτό που γίνεται, έτσι όπως γίνεται, κάνει ζημιά και στον τουρισμό και στον τόπο.
Πετάγεται από το ένα θέμα στο άλλο, αλλά πάντα στο επίκεντρο είναι η πόλη του. Άλλωστε -όπως είπε- όταν γεννήθηκε ο πατέρας του ήταν δήμαρχος, δεν θα μπορούσε να «ξεφύγει» από κάτι μέσα στο οποίο μεγάλωσε. Όμως ξεκαθαρίζει ότι δεν θέλει να είναι εσαεί σε αυτή τη θέση. Δεν είναι σωστό.
Περπατώντας, και συζητώντας (όταν δεν μας διακόπτουν οι δημότες που θέλουν όλοι να του πουν ή μια καλημέρα ή κάτι πιο ουσιαστικό), φτάνουμε στο κτίριο του δήμου. Στην είσοδο δεσπόζει ένα μεγάλο μηχάνημα κάτι σαν ATM, αλλά λεφτά δεν δίνει. Είναι ένα… ATM για πιστοποιητικά, μας εξηγεί, το e-ΚΕΠ. «Το φτιάξαμε είναι έτοιμο, μπορεί να εγκατασταθεί σε χωριά για να μην χρειάζεται να κατεβαίνουν οι πολίτες έως εδώ, αλλά ακόμη περιμένουμε το ΟΚ από την Πολιτεία…».
Πιο μέσα, μια αίθουσα γεμάτη ηλεκτρονικούς υπολογιστές και οθόνες. Υποψιαζόμαστε τι είναι, αλλά τον αφήνουμε να μας εξηγήσει: Είναι το κέντρο ελέγχου των ψηφιακών υπηρεσιών του δήμου προς τους δημότες, αλλά και το κέντρο ελέγχου του συστήματος ύδρευσης, του βιολογικού καθαρισμού, του έξυπνου φωτισμού και πολλών άλλων.
Οι εφαρμογές μέσω smartphones σε πρώτη διάταξη. Πέρα από το σύστημα της «έξυπνης στάθμευσης» που περιγράψαμε, υπάρχει μια άλλη εφαρμογή η «mobile Check app» μέσω της οποίας ο δημότης στέλνει το αίτημά του στο δήμο για προβλήματα στην περιοχή του (π.χ. καμένες λάμπες). Αυτό μπαίνει αυτόματα σε μια ειδική βάση δεδομένων από όπου παρακολουθείται η πορεία του αιτήματος και στο τέλος ο δήμος επικοινωνεί με το δημότη για να δει αν το αίτημα ικανοποιήθηκε σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Ενδεικτικά η πλατφόρμα επίσης υποστηρίζει σε real time :
- Σύστημα παρακολούθησης λειτουργίας φωτεινών σηματοδοτών. Προσφέρει online παρακολούθηση βλαβών και καμένων λαμπτήρων στους κυκλοφοριακούς κόμβους της πόλης που ελέγχονται από φανάρια.
- Σύστημα αποτύπωσης κίνησης των δημοτικών οχημάτων.
- Τη λειτουργία των κόμβων ασυρμάτου δικτύου παροχής δωρεάν internet.
- Σύστημα παρακολούθησης και ρύθμισης για τις ηλεκτροβάνες του δικτύου ύδρευσης -ΔΕΥΑΤ.
- Ανάρτηση ανοιχτών δεδομένων του δήμου Τρικκαίων.
Σκέφτεσαι ότι όλο αυτό το «πρότζεκτ» για να στηθεί κόστισε πολλά, αλλά «έχουμε μια ομάδα που μας έφτιαξε το λειτουργικό και το υποστηρίζει, τους δώσαμε τα απαραίτητα και τους δίνουμε τη δυνατότητα να το πουλήσουν όπου θέλουν. Έτσι είμαστε όλοι ικανοποιημένοι»…
Από τα αυτόνομα λεωφορεία έως τα δωρεάν ηλεκτροκίνητα οχήματα, τα ποδήλατα, το ποτάμι, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τα apps που σου κάνουν τη ζωή εύκολη, τα Τρίκαλα δείχνουν μια εικόνα που στην ελληνική πραγματικότητα φαντάζει έως και… διαστημική.
Ακόμη πιο «ξένη» η εικόνα με το σκούτερ στο πάρκινγκ του Δημαρχείου που κάνει δωρεάν διανομή πιστοποιητικών και λοιπών εγγράφων στους δημότες. «Μου κόστισε 50 ευρώ η υπηρεσία. Όσο τα αυτοκόλλητα πάνω στο σκούτερ που το είχαμε και έμενε παρκαρισμένο», μας λέει ο δήμαρχος, πριν μας χαιρετήσει και φύγει με το ποδήλατό του.
Φεύγοντας σκέφτομαι δύο πράγματα: Αν θέλεις να πετύχεις κάτι, θα βρεις τον τρόπο, ακόμη και μακριά από τα λεγόμενα «κέντρα λήψης των αποφάσεων». Από την άλλη, όσο μεγαλώνω τόσο εκτιμώ τις συνθήκες ζωής μακριά από την τρέλα της Αθήνας. Αν με ρωτούσες για μια ελληνική πόλη που θα ζούσα άνετα, αυτή είναι τα Γιάννενα. Τώρα στη λίστα μπήκαν και τα Τρίκαλα.
Α!, και κάτι τελευταίο: Όλα αυτά τα χρόνια είχα την ευκαιρία να μιλήσω με μπόλικους πολιτικούς. Τούτος εδώ δεν είναι πολιτικός με την έννοια που όλοι γνωρίζουμε. Εκτός αν εγώ είμαι τόσο… βλήμα που να μην το κατάλαβα. Αλλά πάλι θα το είχαν καταλάβει οι δημότες του, που δείχνουν και να τον εμπιστεύονται και να τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο.
